HIỆU ỨNG HÀO QUANG (HALO EFFECT) TRONG TÂM LÝ HỌC

Nhà tâm lý học Edward Thorndike là người đầu tiên đặt ra thuật ngữ này trong một bài báo năm 1920 có tiêu đề "The Constant Error in Psychological Ratings."

Hiệu ứng hào quang đôi khi còn được gọi là "khuôn mẫu về sức hấp dẫn hình thể" và nguyên tắc "cái gì đẹp cũng tốt cả”.

 

Ngoại hình thường là một phần chính của hiệu ứng hào quang. Những người được coi là hấp dẫn cũng có xu hướng được đánh giá cao hơn về những đặc điểm tích cực khác.

Tuy nhiên, hiệu ứng này không chỉ ảnh hưởng đến nhận thức của chúng ta về mọi người dựa trên sự hấp dẫn của họ.

Nó cũng có thể bao gồm các đặc điểm khác. Ví dụ, những người hòa đồng hoặc tốt bụng cũng có thể được coi là dễ mến và thông minh hơn. Hiệu ứng hào quang khiến cho nhận thức về một phẩm chất dẫn đến những đánh giá thiên lệch về các phẩm chất khác.

 

Tuy nhiên, định kiến ​​về sức hấp dẫn này cũng có thể là con dao hai lưỡi. Các nghiên cứu khác đã phát hiện rằng mặc dù mọi người có nhiều khả năng gán một loạt các phẩm chất tích cực cho những người hấp dẫn, họ cũng có nhiều khả năng tin rằng những người đẹp trai là viển vông, không trung thực và có khả năng sử dụng sức hấp dẫn của họ để thao túng người khác.

Hiệu ứng hào quang có thể ảnh hưởng đến một số bối cảnh trong thế giới thực.

 

Trong Giáo Dục

Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng hiệu ứng hào quang có thể đóng một vai trò nào đó trong môi trường giáo dục. Giáo viên có thể tương tác với mỗi học sinh mỗi khác nhau dựa trên nhận thức về sự hấp dẫn. Ví dụ, nghiên cứu trước đó đã cho thấy rằng giáo viên có kỳ vọng tốt hơn về những đứa trẻ mà họ đánh giá là hấp dẫn hơn.

Hiệu ứng hào quang có thể ảnh hưởng đến cách giáo viên đối xử với học sinh, nhưng nó cũng có thể ảnh hưởng đến cách học sinh nhận thức về giáo viên.

Trong một nghiên cứu, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng khi một giáo viên được coi là niềm nở và thân thiện, sinh viên cũng đánh giá họ là người hấp dẫn, lôi cuốn và dễ mến hơn.

 

Tại Nơi Làm Việc

Có một số cách mà hiệu ứng hào quang có thể ảnh hưởng đến nhận thức của mọi người trong môi trường làm việc. Ví dụ, các chuyên gia cho rằng hiệu ứng hào quang là một trong những thành kiến ​​phổ biến nhất ảnh hưởng đến việc đánh giá chất lượng công việc và đánh giá hiệu suất.

Người giám sát có thể đánh giá cấp dưới dựa trên nhận thức về một đặc điểm riêng lẻ hơn là nhìn vào toàn bộ kết quả hoạt động và đóng góp của họ. Ví dụ, sự nhiệt tình hoặc thái độ tích cực của người lao động có thể làm lu mờ sự thiếu kiến ​​thức hoặc kỹ năng của họ, khiến những người khác đánh giá họ cao hơn so với hiệu suất thực tế của họ.

 

Hiệu ứng hào quang cũng có thể có tác động đến thu nhập. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Tâm lý học Kinh tế cho thấy, trung bình, những người bồi bàn có sức hút kiếm được tiền boa nhiều hơn khoảng 1.200 đô la mỗi năm so với những người bồi bàn kém hấp dẫn.

Một nghiên cứu khác cho thấy sức hấp dẫn về thể chất có tác động tích cực không chỉ đến sự tự tin của một người mà còn đối với thu nhập tổng thể và tình trạng tài chính của họ.

 

Những người xin việc cũng có thể nhận thấy tác động của hiệu ứng hào quang. Nếu một nhà tuyển dụng tiềm năng coi ứng viên là người hấp dẫn, họ cũng có nhiều khả năng đánh giá người đó là thông minh, có năng lực và đủ tiêu chuẩn.

 

Trong Tiếp Thị

Các nhà tiếp thị tận dụng hiệu ứng hào quang để bán sản phẩm và dịch vụ. Khi người nổi tiếng tán thành một mặt hàng cụ thể, “vầng hào quang” mà chúng ta nhìn thấy ở người nổi tiếng đó có thể lan truyền và khiến chúng ta nhìn thấy sản phẩm đó với một vầng hào quang.

 

Như tên của nó, hiệu ứng vầng hào quang ngược xảy ra khi một người đưa ra đánh giá tiêu cực về một người khác chỉ dựa trên một đặc điểm đã biết. Đặc điểm duy nhất đó tô màu cho tất cả các đặc điểm khác. Ví dụ, nếu bạn thấy một người ăn mặc lôi thôi, bạn có thể cho rằng đó là người xấu. 

 

Kết Lại

“Đừng trông mặt mà bắt hình dong.” Các cụ nói không sai. Lần tới khi bạn cố gắng đánh giá một người khác, hãy thử nhìn lại xem ấn tượng chung của bạn về họ đã ảnh hưởng như thế nào đến đánh giá của bạn về các đặc điểm khác.

Tất nhiên, nhận thức được hiệu ứng hào quang vẫn không giúp chúng ta dễ dàng tránh được ảnh hưởng của nó đối với nhận thức và quyết định của chúng ta.

Hiệu ứng hào quang chỉ là một trong nhiều thành kiến ​​cho phép mọi người đưa ra quyết định chớp nhoáng nhưng cũng gây ra sai sót trong phán đoán.

 

Nguồn Verywellmind - What is the Halo Effect?