Diệp Quế-Tổ sư học phái ôn bệnh Trung Hoa

 

DIỆP QUẾ-TỔ SƯ HỌC PHÁI ÔN BỆNH TRUNG HOA

 

Theo sử cũ của Trung Quốc, Diệp Quế có tên chữ là Thiên Sĩ, hiệu Hương Nham, người vùng Tô Châu, huyện Ngô, là y gia trứ danh đời Thanh. Ông là người đặt nền móng cho phái ôn nhiệt học. Tổ phụ của ông là Diệp Thời (tự Tử Phàm) là người thông y lý, tinh chuyên khoa tiểu nhi, trị bệnh trẻ con không quản gian khó nên đã cứu sống rất nhiều người và nổi danh một vùng đất Ngô.

 

Diệp Quế từ nhỏ đã thông mẫn hơn người, đọc sách qua mắt rồi là không quên. Ban ngày theo thầy học thư kinh, ban đêm học nghề thuốc với cha. Các sách y do các danh gia Hán, Đường, Tống ông đều xem qua là nhớ. Điều bất hạnh là ông mồ côi cha khi 14 tuổi.

Tuổi trẻ mồ côi lại nghèo và để sinh sống, ông chỉ còn cách một mặt hành nghề xem mạch chẩn trị, một mặt bái sư họ Chu vốn là đồ đệ của cha để tiếp tục học y. Người họ Chu đem toàn bộ sở học của thầy Diệp truyền lại cho con thầy. Thiên Sĩ hết lòng nghe dạy, nghe đến đâu hiểu ngay đến đó, thông thuộc rất nhanh, có chỗ tâm đắc còn hơn cả thầy.

 

Nhưng ông không hề tự mãn, nghe ai có sở trường nào về trị liệu thì tìm cách bái sư học thêm.

Làm như thế trong thời gian từ 14 đến 19 tuổi, ông đã theo học ở 17 vị danh y. Nhờ đó mà ông học được những cái hay của nhiều người. Ông chẩn đoán giỏi, lúc xem bệnh bắt mạch, xem thần sắc con bệnh, nghe giọng nói, quan sát hình tướng, cho nên khi trị bệnh, ông không cố chấp thành kiến và đã trị được nhiều bệnh lạ, được người ta khen là y học đại gia. Ông nổi tiếng trong triều ngoài nội, trên từ nhà quyền quý, dưới đến bình dân bách tính, gần xa trong ngoài tỉnh, ít có người không biết tiếng ông.

Một hôm, có người bế con bị sởi đến nhờ Diệp Thiên Sĩ cứu chữa, vì sợ đứa bé đi đường bị gió lạnh nên dùng chăn bông quấn kỹ. Khi mở chăn ra thăm khám, ông thấy mặt bé đỏ rực, thở hổn hển và ho liên tục. Ông vội mở toang hết chăn ra và nói với gia đình họ: “Trẻ bị bệnh vốn đã bức bối khó chịu, thế mà các ông các bà còn quấn chặt chăn bông như thế này làm sao nó chịu nổi! Tôi kê đơn thuốc uống sẽ khỏi ngay, nhưng khi về đến nhà, phải mở hết chăn áo ra, mở hết cửa sổ cho nhà thoáng đãng, sạch sẽ. Cháu cần hít thở không khí trong lành, bệnh mới chóng khỏi được”. Gia đình nọ vội quỳ xuống cảm ơn và về làm theo lời ông, quả nhiên bé rất nhanh khỏi bệnh.

Y học hiện đại chứng minh, bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm thường xảy ra đối với trẻ em, dùng thuốc điều trị tất nhiên là rất quan trọng, nhưng tạo không khí thông thoáng là điều không thể coi nhẹ. Thời bấy giờ Diệp Thiên Sĩ đã nhận thức được như vậy quả là người hiểu biết.

Sự cống hiến cực lớn của ông cho nền y học Trung Quốc là ông đã sáng lập học phái ôn bệnh. Ông đã tổng kết kinh nghiệm của tiền nhân, nhận thấy các sách y học kinh điển của Trung Quốc tuy có tên là ôn bệnh nhưng không rõ ràng phép trị liệu, lại thiếu sót lý luận và thực tiễn không có hệ thống. Ông bèn tiến hành nghiên cứu sâu và kỹ lưỡng ôn bệnh, trải qua thời gian tìm tòi, bàn thảo không nghỉ, cuối cùng ông đã có nhận thức mới đối với quy luật phát sinh, phát triển của ôn bệnh và cách điều trị. Hơn hai trăm năm nay, có nhiều người kế tục hoàn thiện học thuyết của ông, học phái ôn bệnh do đó mà hình thành và ông đã được tôn là tổ sư của học phái ôn bệnh.

Ông trọn đời bận lo nhiệm vụ chẩn trị bệnh, đem kinh nghiệm của mình tùy lúc truyền cho đồ đệ. Hiện còn các sách “Ôn Nhiệt Luận” và “Lâm Chứng Chỉ Nam Y Án” đều là do đồ đệ của ông là Cố Cảnh Văn, Hoa Tụ Vân đem kinh nghiệm trị liệu và học thuyết của ông tập hợp chép ra thành sách.

 

Ông mất năm 1749, hưởng thọ 79 tuổi. Lúc lâm chung, ông di chúc cho con dặn đi dặn lại: ‘Nghề y nên làm, mà cũng chẳng nên làm. Đầu óc sáng suốt, thiên tư thông mẫn, đọc nhiều sách, sau đó khả dĩ cứu đời; bằng không, ít có ai không giết người vì bánh thuốc cũng như đao kiếm vậy. Ta chết, con cháu thận trọng, chớ xem nhẹ y đạo. “Danh y danh ngôn, ngữ trọng tâm trương” câu này đã nói rõ sự nghiệp y học là một sự nghiệp cao thượng cứu người giúp đời, lại cũng phản ánh đầy đủ thái độ trị học nghiêm túc của Diệp Thiên Sĩ.”