Nói dối có thiện ý

 

NÓI DỐI CÓ THIỆN Ý

Những cú sốc về hình ảnh cá nhân này sẽ thật sự bắt đầu ngay khi chúng ta học nói - làm méo mó sự phát triển của trẻ thơ bằng những cách khó lường.

"Hãy hình dung con bạn chạy tới chỗ bạn và khoe 'Bố ơi, mẹ ơi, hãy xem tranh của con này!' rồi bạn trả lời: 'Nhìn thấy gớm!'," Lee nói. "Tác động tiêu cực xảy ra ngay lập tức."

Sự ngây thơ của tuổi thơ cũng sẽ không còn nữa, trong đó có những nhân vật huyền thoại được mọi người vờ coi là có thật như Ông già Nô-en và Thỏ Phục sinh. Thay vào đó, thông qua sự tò mò của mình, trẻ em sẽ sớm đối diện với thực tế tàn nhẫn của cuộc sống vốn không nhất thiết là điều tốt.

"Có rất nhiều thứ mà nếu trẻ em biết được, các cháu sẽ rất khó hiểu," ông Paul Ekman, giáo sư danh dự về tâm lý học tại Đại học California, San Francisco, nói. "Tất cả những sự che giấu, nhất là của ba mẹ đối với con cái, không phải là có ác ý."

Bản thân trẻ em cũng học được giá trị xã hội của nói dối từ khi còn rất nhỏ. "Mẹ có thể nói với con rằng, 'Hãy nghe này, bà ngoại sẽ cho con một món quà cho Lễ Hanukkah (lễ của người Do Thái), và con phải nói với bà rằng con thích nó, nếu không bà sẽ buồn lắm," Lewis nói. Đến khi ba hay bốn tuổi, các nghiên cứu cho thấy nhiều trẻ em đã thuần thục nghệ thuật nói dối lịch sự.

Người lớn cũng thường nói dối

Cho đến khi chúng ta trở thành người lớn, hầu hết chúng ta sẽ nói dối thường xuyên.

Trong một nghiên cứu năm 1996, Bella DePaulo, một nhà tâm lý xã hội tại Đại học California, Santa Barbara, nhận thấy rằng sinh viên đại học cứ ba lần giao tiếp xã hội thì nói dối khoảng một lần và những người lớn tuổi hơn thì nói dối một lần trong khoảng năm lần giao tiếp xã hội.

"Trong nhiều lời nói dối trong cuộc sống hàng ngày, mọi người có xu hướng tỏ ra tích cực hơn cảm xúc thật sự của họ," DePaulo viết trên tạp chí PsychCentral. "Nếu họ không thích bạn, họ sẽ tìm cách che giấu nó. Nếu họ cảm thấy chán nản với những gì bạn nói, họ sẽ có gắng làm ra vẻ quan tâm."

Thật ra, xét về mối quan hệ giữa các cá nhân, 'sẽ hoàn toàn là thảm họa nếu chúng ta thật sự có thể phát hiện ra sự lường gạt và dối trá', Lewis nói.

"Nói dối là hoàn toàn và tuyệt đối cần thiết trong một nền văn hóa mọi người chấp nhận về mặt đạo đức rằng chúng ta không nên làm tổn thương tình cảm của người khác."

Tất cả chúng ta đều là những kẻ đồng lõa trong sự phổ biến của cái gọi là 'lời nói dối vô hại'.

"Đa số mọi người đều chủ động phối hợp với người nói dối, khiến cho bản thân họ bị hiểu sai," Ekman phân tích.

Chẳng hạn như vào cuối buổi ăn tối, thông thường chúng ta sẽ nói với chủ nhà rằng chúng ta đã có một bữa ăn thật ngon ngay cả khi chúng ta ghét cay ghét đắng. Chủ nhà thì sẽ tin ngay mà không có nhu cầu muốn biết là chúng ta thấy đồ ăn và sự tiếp đãi của họ gớm chết đến mức nào.