Hảy cẩn trọng trong quan hệ thị trường và quan hệ xã hội

HẢY CẨN TRỌNG TRONG QUAN HỆ THỊ TRƯỜNG VÀ QUAN HỆ XÃ HỘI

Chúng ta sống trong hai thế giới : một, được đặc trưng bởi các trao đổi xã hội và một, được đặc trưng bởi các trao đổi thị trường. Chúng ta áp dụng các quy chuẩn khác nhau cho hai kiểu quan hệ này. Nếu chúng ta đưa các quy chuẩn thị trường vào các trao đổi xã hội, thì chúng sẽ phá vỡ các chuẩn xã hội và làm tổn thương các mối quan hệ. Khi đã mắc lỗi, thì việc hồi phục mối quan hệ xã hội là rất khó.

Có một nhà trẻ tại Israel giáo viên và phụ huynh có một hợp đồng xã hội ngầm, do đó, nếu đến đón con muộn, phụ huynh sẽ cảm thấy rất day dứt về chuyện đó, buộc họ phải khẩn trương hơn trong việc tới đón con. (Tại Israel, cảm giác tội lỗi là một cách hiệu quả để có được sự tuân thủ). Tuy nhiên hiện tượng đón con muộn của các phụ huynh vẫn thường xẩy ra. Sau đó nhà trường áp dụng một mức phạt đối với các bậc cha mẹ đến đón con muộn nhằm khắc phục tình trạng không mong muốn này, nhưng kết quả ngược lại tức thì. Khoản tiền phạt đó đã không phát huy được, mà còn có tác động tiêu cực.

Vì sao vậy?

Sau khi mức phạt được áp dụng, nhà trẻ đó đã vô tình thay thế các quy chuẩn xã hội bằng các quy chuẩn thị trường. Giờ đây, vì các phụ huynh đã trả tiền cho sự chậm trễ của mình, họ có thể tự quyết định có tới muộn hay không và họ thường lựa chọn đến muộn. Đây là điều mà nhà trẻ này không hề mong muốn.

Nhưng câu chuyện thật sự mới chỉ bắt đầu. Điều thú vị nhất xảy ra một vài tuần sau đó, khi nhà trẻ xóa bỏ mức phạt. Liệu các bậc phụ huynh có quay lại với quy chuẩn xã hội không? Liệu cảm giác tội lỗi của họ có quay trở lại không? Không hề! Họ tiếp tục đến đón con muộn và thực tế, số lần đón muộn của phụ huynh còn tăng lên (sau cùng, cả quy chuẩn xã hội và mức phạt đều bị xóa bỏ).

Một thực tế cho thấy khi chuẩn xã hội va chạm với chuẩn thị trường, nó sẽ ra đi trong một thời gian dài. Nói cách khác, các mối quan hệ xã hội không dễ để thiết lập lại.