Phụ huynh đọc cho con các loại sách truyện khác nhau để bồi
dưỡng các cung bậc cảm xúc
Tìm lại giá trị ‘thương người như thể thương thân’ trong gia đình
và trường học
Nếu không biết thấu hiểu và đồng cảm với người khác, trẻ sẽ không
thể nào tự hóa giải những cảm xúc tiêu cực trong lòng, cũng không biết giúp đỡ
người khác khi họ gặp khó khăn. Có lẽ vì vậy mà người dân đất nước hạnh phúc
nhất thế giới rất coi trọng giáo dục cho trẻ sự đồng cảm, vừa hay điều đó lại
giống như tinh thần tương thân tương ái trong truyền thống văn hóa của cha ông
chúng ta.
Ở một đất nước mà hơn bốn thập kỷ luôn đứng đầu về chỉ số hạnh phúc
như Đan Mạch thì điều mà cả phụ huynh, nhà trường và chính phủ coi trọng trong
giáo dục lại thật trái ngược với chúng ta. Trong quan niệm của họ, hạnh phúc
không bắt nguồn từ thành tích học tập.
Ngay cả khi biết rằng có nhiều cách để thu nạp kiến thức thì điều
mà nhà trường và phụ huynh lựa chọn cũng không phải là làm thế nào để nhồi nhét
kiến thức, càng không phải chạy theo điểm số và bằng khen.
Phụ huynh Đan Mạch quan niệm rằng không có lý do gì để biến một đứa
trẻ non nớt thành người “cuồng thành tích” nhưng lại không có khả năng đối phó
với nghịch cảnh và cảm xúc tiêu cực. Họ lựa chọn trau dồi cho thế hệ trẻ sự
đồng cảm, thấu hiểu.
Nhìn người mà ngẫm tới mình. Chẳng phải trong văn hóa truyền thống,
cha ông ta luôn coi trọng tinh thần “thương người như thể thương thân” và “lá
lành đùm lá rách” hay sao? Đó cũng chính là sự đồng cảm đấy thôi. Vậy điều gì
đã khiến những giá trị cốt lõi này bị thui chột dần?
Không bao giờ là quá muộn để thay đổi. Ta hãy học Đan Mạch, đất
nước hạnh phúc nhất thế giới, đang ngày ngày dạy trẻ về sự đồng cảm. Đó cũng là
con đường trở về với truyền thống tương thân tương ái quý báu của cha ông chúng
ta. Nếu ai cũng được hiểu, được yêu thương, sẻ chia, tha thứ, từ nhà cho tới
trường, thì làm gì còn không gian cho bạo lực học đường và nỗi buồn tới mức
trầm cảm, tự tử nữa. Điều cuối cùng bọn trẻ cần có phải là hạnh phúc chân thực,
không phải một thành tích đẹp đẽ bề ngoài mà ẩn chứa những điều tiêu cực bên
trong.
Chuyện kể rằng ở đất nước Đan Mạch ấy, trong gia đình và trường
học, trẻ đều được dạy về sự đồng cảm.
Phụ huynh
Ở nhà, cha mẹ Đan Mạch chú trọng đọc sách cho con, thường là các
thể loại truyện khác nhau để bồi dưỡng các cung bậc cảm xúc. Nghiên cứu khoa
học chỉ ra đọc sách về tất cả cảm xúc, từ vui vẻ đến bi thương sẽ giúp trẻ tăng
khả năng đồng cảm.
Có lẽ vì vậy mà những câu chuyện cổ tích của Andersen như Nàng tiên
cá, Cô bé bán diêm… có kết cục buồn, lại trở thành nguồn học liệu tốt. Thông
qua việc thảo luận những tình tiết trong truyện, cha mẹ giúp con tiếp thu sự
thất vọng cũng như bi kịch của nhân vật, từ đó con mới hiểu thế nào là xót xa
và cảm thương cho người khác.
Có thể nói rằng phụ huynh Đan Mạch là tấm gương về sự đồng cảm cho
con noi theo. Họ đặt mình ở vị trí con trẻ để hiểu rằng chúng thích cha mẹ quan
tâm và vui chơi cùng mình, vì vậy họ dành nhiều thời gian bên con, cùng chơi
những trò chơi như cờ cá ngựa, cờ tỷ phú… Hiểu rằng trẻ con học qua sự bắt
chước, nên họ không bao giờ bình phẩm tiêu cực về người khác ở trước mặt con
bởi đó không phải là ngôn ngữ của sự đồng cảm.
Thay vì nghĩ xấu về người khác, họ sẽ giúp con tìm hiểu nguyên nhân
đằng sau những hành động chưa tốt là gì. Ví dụ, khi gặp người bất lịch sự, cha
mẹ Đan Mạch thường hỏi con: “Con có nghĩ người đó đang đói hay đang mệt vì
không được ngủ trưa hay không? Con có biết cảm giác đói và mệt như thế nào
không? Đó là những gì người ấy đang trải qua”.
Nhà trường
Trong chương trình giáo dục ngay từ tiểu học cho đến hết trung học
phổ thông, học sinh được học một giờ một tuần hoặc nhiều hơn về sự đồng cảm như
một kỹ năng sống quan trọng.
Thông thường, trong giờ học này các em sẽ đưa ra khúc mắc của bản
thân, sau đó cả lớp cùng nhau thảo luận và tìm ra giải pháp. Đó là một cách
thức giúp các em cảm thấy bản thân được lắng nghe và được thấu hiểu, đồng thời
các em có cơ hội đặt mình ở vị trí người khác để suy nghĩ và hiểu được cảm giác
của họ.
Để bọn trẻ thoải mái, không ngại chia sẻ, theo Quartz, giáo viên sẽ
tạo bầu không khí hòa đồng bằng cách cho bọn trẻ ngồi quây thành vòng tròn nắm
tay nhau, hoặc cùng nhau nướng một chiếc bánh để vừa ăn vừa nói chuyện.
Giáo viên
Tại trường, giáo viên đều được đào tạo để nhìn nhận mỗi cá nhân có
một khả năng và nhu cầu khác nhau. Qua đó, giáo viên hiểu được điểm mạnh, yếu
của từng em.
Sau đó giáo viên sẽ sắp xếp các em thành từng nhóm sao cho người
này bổ sung cho người kia. Ví dụ học sinh nhút nhát sẽ được ghép cùng các bạn
sôi nổi để có được ảnh hưởng tích cực từ bạn. Đó là một cách làm thể hiện học
sinh nhận được sự đồng cảm trực tiếp từ giáo viên của mình.
Làm người ai cũng có lần vấp ngã, gặp khó khăn trong cuộc sống.
Những lúc như vậy rất cần ai đó thấu hiểu, đồng cảm để ta đối mặt với nghịch
cảnh và vượt qua cảm xúc tiêu cực trong lòng. Vì vậy phụ huynh, nhà trường cần
dạy học sinh “thương người như thể thương thân”, làm nền tảng cho một gia đình
hạnh phúc, một xã hội tốt đẹp bền lâu.
Theo DKN
