Một góc nhìn về “tính nam” và “tính nữ”

 

MỘT GÓC NHÌN VỀ “TÍNH NAM” VÀ “TÍNH NỮ”

Theo triết học phương Đông, vòng tròn âm dương thể hiện một cách tương đối rõ ràng một quan điểm vẫn còn có giá trị cho tới ngày nay: trong âm có dương, trong dương có âm. Như vậy, không có sự nữ tính nào phải tồn tại nhờ việc triệt tiêu hoàn toàn những nét “nam tính” truyền thống và ngược lại.

 

Trong khoa học hiện đại, Carl Jung, là người sáng lập ngành phân tâm học, đã cho chúng ta một cái nhìn khác về định nghĩa nam tính và nữ tính: Trong tâm trí của người phụ nữ tồn tại những khía cạnh nam tính (animus), và ngược lại, tâm trí của một người đàn ông cũng sở hữu những khía cạnh nữ tính (anima). Nghiên cứu này dẫn tới kết luận rằng nam tính hay nữ tính, xét trên góc độ phân tâm học, đều phải là sự cân bằng và tích hợp của cả những đặc điểm nam tính và nữ tính bên trong một cá thể, không có sự lấn lướt hay nổi trội của một bên nào.

 

Trong tâm trí của người phụ nữ tồn tại những khía cạnh nam tính (animus), và ngược lại, tâm trí của một người đàn ông cũng sở hữu những khía cạnh nữ tính (anima).

Từ đó, nếu một chàng trai có được quyền thể hiện cảm xúc, yêu cầu sự giúp đỡ - hay nhìn chung, chấp nhận khía cạnh nữ tính bản năng của mình, một cô gái cũng có thể trở nên mạnh mẽ, quảng giao và độc lập, phá đi những ràng buộc cũ về một tiêu chuẩn cần có để được công nhận là phụ nữ.

Nuôi dạy con trong thời hiện đại

 

NUÔI DẠY CON TRONG THỜI HIỆN ĐẠI

 

Bạn không phải đào xới quá khứ nhiều để thấy xã hội Mỹ nay đã thay đổi thế nào. Những chương trình TV được yêu thích nhất những năm 1960 và 1980 luôn khắc họa hình ảnh phụ huynh là tấm gương tin cậy và chắc chắn của trẻ. Như trong phim The Andy Griffith Show những năm 1960, hay phim Những gắn kết trong gia đình vào những năm 1980.

Nhưng điều này ngày nay không còn nữa. Nhìn vào danh sách 150 chương trình TV được yêu thích nhất ở Mỹ, tôi không tìm thấy một chương trình nào mô tả một phụ huynh luôn chắc chắn và đáng tin cậy.

 

Làm cha mẹ trong một xã hội không coi trọng vai trò phụ huynh thật khó khăn. Hai thế hệ trước, cha mẹ và giáo viên ở Mỹ có uy hơn nhiều. Trong thời đại đó, phụ huynh và giáo viên Mỹ giảng dạy phải trái bằng những định nghĩa chắc chắn. Đối xử với người khác như cách bạn muốn người ta đối xử lại với con. Yêu thương hàng xóm như bản thân con. Đây đã từng là mệnh lệnh, không phải là gợi ý.

 

Ngày nay, hầu hết cha mẹ và giáo viên Mỹ không còn hành động với quyền uy như vậy nữa. Họ không ra lệnh. Thay vào đó, họ hỏi, “Con cảm thấy thế nào nếu ai đó làm như vậy với con?”. Mệnh lệnh đã được thay thế bằng một câu hỏi. Cha mẹ và giáo viên Mỹ phải vật vã tìm cách đối đáp khi học sinh trả lời, “Nếu ai đó làm như vậy với con, con sẽ đá đít nó”. Ngay cả khi học sinh đưa ra câu trả lời “kiểu mẫu” mà chúng biết người lớn sẽ muốn nghe, chúng cũng chỉ đang lặp lại mẫu câu. Chúng không nhập tâm gì cả. Sự giao tiếp thật sự giữa các thế hệ – điều quan trọng nhất trong quá trình tiếp biến văn hóa – đã biến mất”.

 

Tiến sĩ - Bác sĩ Leonard Sax – chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực giáo dục trẻ em

Tìm lại lối sống chậm hơn, suy niệm nhiều hơn

TÌM LẠI LỐI SỐNG CHẬM HƠN, SUY NIỆM NHIỀU HƠN

 

Giờ đây, khi nhiều công sở ngừng hoạt động, các nhà hàng, rạp chiếu phim, các cửa hàng in ấn và siêu thị đóng cửa, nhiều người trong chúng ta dành 24 giờ mỗi ngày để sống trong những nơi trú ẩn nhỏ bé là ngôi nhà mình, đột nhiên ta thấy mình cô đơn với những suy nghĩ của mình. (Không bao gồm những người giống như những anh hùng đang làm trong ngành y tế hay thương mại, cha mẹ có con nhỏ, hoặc chăm sóc người già cần được chú ý liên tục). Ở nhà, thời gian và không gian đã mở ra trong tâm trí chúng ta.

 

Các thói quen hàng ngày đã bị gián đoạn. Chúng ta đột nhiên có một quỹ thời gian tự do và rời rạc. Thảm họa khủng khiếp này đã giải thoát chúng ta khỏi nhà tù của cuộc sống theo thời gian biểu. Chúng ta có cơ hội sống chậm lại. Trong quá khứ, chúng ta đã có rất ít cơ hội để làm điều đó, do bị cuốn theo làn sóng của thịnh vượng và của tốc độ trong thế giới hiện đại.

 

Điều gì có thể được tìm thấy lại với một cuộc sống ít vội vàng hơn? Đầu tiên, là một vài khoảnh khắc lặng lẽ tránh xa sự ồn ào của thế giới. Tâm trí của ta cần nghỉ ngơi. Tâm trí của ta cần thời gian để tĩnh lặng. Nhu cầu như vậy đã được công nhận trong hàng nghìn năm. Nó được mô tả sớm nhất là vào năm 1500 trước Công nguyên, trong các truyền thống thiền định của Ấn Độ giáo và sau này là trong Phật giáo. Đây là một đoạn văn cổ trong Kinh Pháp cú: “Khi một tu sĩ đi vào một nơi trống rỗng và làm dịu tâm trí của mình, họ trải nghiệm sự an lạc nhiều hơn tất cả những người khác”.

 

Cùng với sự tự do nhất định, thoát khỏi cuộc sống theo thời gian biểu, chúng ta sẽ gia tăng sự sáng tạo của mình. Các nhà tâm lý học từ lâu đã biết rằng sự sáng tạo phát triển mạnh khi không bị ràng buộc về thời gian. Nhạc sĩ Gustav Mahler thường xuyên đi bộ ba hoặc bốn giờ sau bữa ăn trưa, dừng lại để ghi lại những ý tưởng trong cuốn sổ tay của mình. Nhà phân tâm học Carl Jung đã suy nghĩ và viết lách sáng tạo nhất khi ông từ bỏ các buổi trị liệu bận rộn đến khó tin của mình ở Zurich để về vùng nông thôn Bollingen, Thụy Sĩ. Khi nào bế tắc trong sáng tác, nhà văn Gertrude Stein sẽ đi lang thang về vùng nông thôn nhìn ngắm những con bò.

 

Chúng ta và con cái của chúng ta cần nhiều thời gian hơn để chơi. Trong một báo cáo lâm sàng năm 2007 của Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ, bác sĩ Kenneth R. Ginsburg đã viết rằng trò chơi “cho phép trẻ em sử dụng khả năng sáng tạo của mình trong khi phát triển trí tưởng tượng, khéo léo và sức mạnh thể chất, nhận thức và cảm xúc”. Tuy nhiên, “nhiều trẻ em đang được nuôi dạy với phong cách ngày càng vội vã, đầy áp lực, vốn có thể hạn chế các lợi ích mà chúng sẽ có được từ các trò chơi tự do”. Với sự chậm lại của cuộc sống hiện nay do virus corona gây ra, chúng ta đang chứng kiến sự bùng nổ của những ý tưởng sáng tạo và đổi mới ở nhiều nơi trên thế giới. Ở Ý, những công dân bị cách ly đang hát từ ban công. Nhà văn đã tạo ra các blog mới. Cha mẹ đã phát triển các dự án nghệ thuật mới cho con cái của họ.

 

Sự phục hồi đời sống nội tâm của chúng ta. đời sống nội tâm là một phần của chúng ta đang tưởng tượng, mơ ước, khám phá, liên tục đặt câu hỏi: tôi là ai và điều gì là quan trọng đối với tôi. Khi tôi lắng nghe nội tâm của mình, tôi nghe thấy hơi thở của tinh thần mình.

 

Đôi khi, tôi hình dung nước Mỹ như một con người, và nghĩ rằng, giống như một con người, toàn bộ quốc gia chúng ta cũng có một nội tâm. Nếu quốc gia chúng ta không thể lắng nghe nội tâm của mình, làm sao nó có thể lắng nghe quốc gia khác? Nếu quốc gia chúng ta không thể tự tạo cho mình tự do nội tâm thực sự, làm sao nó có thể giúp cho quốc gia khác đạt tới tự do? Làm thế nào quốc gia của chúng ta có thể tự mình có được sự hiểu biết, tôn trọng và cùng tồn tại hài hòa với các quốc gia và nền văn hóa khác, để chúng ta có thể thực sự đóng góp cho hòa bình và hạnh phúc trên thế giới?

 

Việc suy ngẫm nên là một phần của một cuộc sống có chủ đích, như Henry David Thoreau từng nói. Và cuộc sống có chủ đích đó đòi hỏi một sự thay đổi lâu dài về lối sống và thói quen. Vào một thời điểm nào đó trong tương lai, chúng ta sẽ khống chế được virus corona. Sẽ có (và đã là) những nỗi đau ghê gớm, có những người nằm xuống, suy thoái kinh tế khủng khiếp. Trong nhiều năm tới, chúng ta sẽ cố gắng cùng năm nắm tay xây dựng lại thế giới bị rạn vỡ. Và có lẽ lối sống chậm hơn trong những ngày tháng này có thể giúp gắn các mảnh vỡ lại với nhau. Và một lối sống chậm hơn, suy niệm nhiều hơn như thế có thể được định hình một cách chắc chắn./.

 

Theo Alan Lightman, The Atlantic 2020

* Alan Lightman là một nhà văn và nhà vật lý giảng dạy tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), Hoa Kỳ.