Làm sao học ít hiểu nhiều

 

LÀM SAO HỌC ÍT HIỂU NHIỀU  

Học tập là một hành trình kỳ diệu có thể thay đổi nhận thức và thế giới quan của con người, và tri thức là vũ khí lợi hại nhất của mỗi cá nhân trong kỷ nguyên lao động trí óc.

Song, một người khôn ngoan không chỉ dừng lại ở việc “học”, mà còn cần phải “học cách học”. Từ đây, có một câu hỏi được đặt ra: Làm thế nào để học tập một cách hiệu quả nhất, đảm bảo được chất lượng kiến thức dung nạp và tránh lãng phí thời gian?

Bác sĩ tâm thần kiêm nhà văn Zion Kabasawa không chỉ khơi gợi và đặt ra vấn đề mà còn đi sâu vào việc nghiên cứu và trình bày những phương pháp học tập cụ thể, thực tế và khoa học nhất để tối ưu hóa quá trình cũng như thành quả của việc học.

Xây dựng cho mình phương pháp học tập riêng

Nhiều người khi nghĩ đến quá trình học tập, chỉ chú ý đến phần “lượng” mà bỏ qua phần “chất”. Tức là ta mặc định rằng lượng thời gian bỏ ra sẽ tỉ lệ thuận với chất lượng kết quả mình đạt được: học nhiều = học giỏi.

 

Không thể phủ nhận rằng nếu dành nhiều thời gian cho việc học, ta sẽ đạt được thành tựu ở một mức độ nhất định nào đó. Tuy nhiên, nếu ta chỉ biết lao đầu vào học, và xem số lượng thời gian là tiêu chí duy nhất để đánh giá mức độ hiệu quả học tập thì việc học sẽ trở nên lan man, thiếu hệ thống và từ đó việc học sẽ trở nên vô cùng lãng phí.

 

Học tập có phương pháp là tự đặt ra trong đầu câu hỏi “Học như thế nào là hiệu quả nhất?”, “Tại sao cần phải học theo (những) cách này?”, v.v. và tiến hành thực hành phương pháp đó.

 

Phương pháp vui vẻ hóa não bộ, làm điều khó hơn khả năng của mình một chút:

Giữa 3 cuốn sách chứa:

1) 10% kiến thức bạn chưa biết

2) 30% kiến thức bạn chưa biết

3) 70% kiến thức bạn chưa biết.

 

Bạn sẽ chọn cuốn nào? Theo Zion Kabasawa, cuốn sách thứ 2 là lý tưởng nhất. Bạn sẽ không thể học được nhiều điều từ cuốn đầu tiên, trong khi cuốn thứ 3 sẽ dễ dàng khiến bạn bỏ cuộc giữa chừng vì bạn thiếu kiến thức nền tảng để có thể dung nạp quá nhiều kiến thức mới.

 

Vì vậy, khi chọn tài liệu, lĩnh vực kiến thức để tìm tòi, nghiên cứu, ta không nên tham vọng chọn thứ quá khó vì quan niệm “khó thì học được nhiều”, thay vào đó, hãy lựa chọn thứ “phù hợp” với mình. Phù hợp có nghĩa là: Thứ đó đủ khó để ta học tập được nhiều điều mới, nhưng cũng đủ dễ để ta có động lực tiếp tục. Mức độ khó của kiến thức nên là một động lực “kích thích” tinh thần học tập, không phải là yếu tố khiến ta nản chí và bỏ cuộc. 

 

Phân chia nhỏ thời lượng:

 

Giữa việc học 30 phút mỗi ngày và 3 giờ liền vào một ngày chủ nhật, cách học nào sẽ hiệu quả hơn? Kabasawa cho rằng cách học phân tán sẽ có hiệu quả hơn cách học dồn tập trung ở 2 khía cạnh:

• Thứ nhất, thay vì gây ra trạng thái chán nản, học phân tán sẽ kích thích tinh thần học tập hơn.
• Thứ hai, học phân tán tạo điều kiện để ta ôn tập nhiều lần và dễ dàng lưu lại kiến thức.

Đầu vào (input) và đầu ra (output) của việc học

 

Tác giả định nghĩa quá trình thu nhận kiến thức (đọc, nghe giảng,..) là nhập đầu vào (input) và quá trình vận dụng kiến thức (giải bài tập, thực hành, dạy,…) là xuất đầu ra (output) - một cách định nghĩa rất trực quan và cô đọng. Nhiều người trong chúng ta thường ngộ nhận việc dung nạp thật nhiều đầu vào (input) - đọc nhiều, nghe nhiều - thì ta sẽ tự khắc trưởng thành.

 

Song, thực tế đây là một cách học lãng phí, thụ động và thiếu hiệu quả. Kabasawa khẳng định rằng mức độ trưởng thành không tỉ lệ thuận với lượng đầu vào, mà tỉ lệ thuận với lượng đầu ra (output).

 

Đầu ra (output) là hành động cụ thể (viết, dạy người khác, giải bài tập,…). Việc xuất đầu ra vừa giúp vận dụng tối đa kiến thức đầu vào, vừa giúp bạn phân định rõ những lỗ hổng, thiếu sót của bản thân. Quá trình xuất đầu ra sẽ đòi hỏi sự vận động của các cơ mà theo tác giả, sự vận động cơ có tác động rất mạnh mẽ đến bộ nhớ:

 

“Đặc điểm của bộ nhớ vận động là một khi cử động cơ thể được lưu vào, bạn gần như sẽ không bao giờ quên nó”. Ví dụ, một khi bạn đã biết chạy xe đạp, bạn sẽ (gần như) không bao giờ “quên” cách chạy nó.

 

Phương pháp Shuhari

 

Shuhari - một phương pháp học tập mà Zion Kabasawa đánh giá là “thần kỳ”. Đây là một phương pháp học có định hướng để tránh việc học một cách lãng phí. Shuhari gồm 3 phần/3 giai đoạn:

 

1.    Shu - giai đoạn tuân thủ: “ngoan ngoãn” bắt chước, không hỏi lý do để nắm vững toàn bộ kiến thức cơ bản.

2.    Ha - giai đoạn bứt phá: từng bước khám phá phong cách khác và dần phát triển.

3.    Ri - tách ra: tạo dựng phong cách riêng và đột phá.

 

Mô hình Shuhari rất dễ hình dung khi đưa vào quá trình học một ngôn ngữ mới: ngoan ngoãn học theo, không thắc mắc quá sâu và bắt chước một cách triệt để ⇒ dần mở rộng, tự vận dụng và khám phá phong cách khác để phát triển ⇒ xây dựng phong cách riêng theo ý muốn và đột phá.

 

Ngược lại với phương pháp Shuhari là “ông chú Ririri”. Thay vì tuân thủ 3 giai đoạn, người học mù quáng ngay lập tức tiến hành phần “Ri”. “Tự học” đang là một kỹ năng cần thiết, nhưng không phải ai cũng biết cách tự học hiệu quả. Không ít lần ta nghe những người xung quanh mình nói rằng “Muốn tự học X nhưng không biết bắt đầu từ đâu”.

 

Nhiều người đã vội vàng làm theo ý mình, tự lần mò khi bắt đầu dấn thân vào một lĩnh vực kiến thức mới, tự biến mình thành “ông chú Ririri”, khiến việc học chậm tiến bộ và không có lối thoát. “Phân định rạch ròi giữa điều bạn muốn học và điều cần học, bạn sẽ nhìn thấy mình đang ở giai đoạn nào của Shuhari. Bạn không nên học điều mình muốn học mà nên học những tri thức và phương pháp cần thiết cho bản thân”.

 

Tố Uyên