Thiền sư Vạn Hạnh

 

THIỀN SƯ VẠN HẠNH

Thiền sư Vạn Hạnh sinh khoảng năm 937 và mất khoảng 1018, là một Thiền sư nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam. Ông là một trong những Tăng sĩ làm cố vấn cho vua Lê Đại Hành, đồng thời là người thầy của Lý Công Uẩn, đã hướng dẫn cho vị này lên ngôi thay đổi triều đại và lập ra triều Lý.

 

Từ khi còn nhỏ, khác với những đứa trẻ khác, Sư thông minh và tinh thông Tam học, nghiên cứu Bách luận, xem thường công danh phú quý.

Trong ‘Đại Việt Sử Ký Toàn Thư’ (Bản Việt dịch in năm 2011 tại Hà Nội – Nhà xuất bản Thời Đại) đã 3 lần nhắc đến vị Sư này. 

 

Lần đầu vào năm 977, khi Lý Công Uẩn được 3 tuổi, được mẹ bế đến nhà Sư Lý Khánh Vân và được nhận làm con nuôi, đến chùa Lục Tổ học. Sư Vạn Hạnh lần đầu trông thấy đã khen là khác thường về sau có thể làm vua giỏi.

Nguyên văn: “Đứa bé này (tức Lý Công Uẩn) không phải người thường, sau này lớn lên ắt có thể giải nguy gỡ rối, làm bậc minh chủ trong thiên hạ.” Về sau, đúng theo lời ‘tiên đoán’ của Sư Vạn Hạnh, khi lớn lên Lý Công Uẩn làm quan nhà Lê và thăng đến chức Điện Tiền Chỉ Huy Sứ.

 

Lần thứ hai, trước khi vua Ngọa Triều Lê Long Đĩnh băng hà vào năm 1009, Sư Vạn Hạnh đã khuyên Lý Công Uẩn nên lập chí thay ngôi nhà Lê vì lòng dân đều oán ghét sự tàn ác của Long Đĩnh và theo lời sấm vĩ đang loan truyền trong dân gian thì họ Lý sẽ thay họ Lê.

Cụ thể là: “Mới rồi tôi thấy chữ bùa sấm kỳ lạ, biết họ Lý cường thịnh, tất dấy lên cơ nghiệp. Nay xem trong thiên hạ người họ Lý rất nhiều, nhưng không ai bằng Thân vệ là người khoan thứ nhân từ được lòng dân, lại đang nắm binh giữ quyền trong tay, đứng đầu muôn dân chẳng phải Thân vệ thì còn ai đương nỗi nữa.

 

Tôi đã hơn 70 tuổi rồi, mong được thư thả hãy chết, để xem đức hóa của ông như thế nào, thực là cái may nghìn năm có một” Cho đến khi Ngọa Triều Lê Long Đĩnh mất, Lý Công Uẩn ứng mệnh trời, thuận lòng người tự lập làm vua, cho đóng đô ở thành Thăng Long, mở ra chương mới cho lịch sử Việt Nam, mở đầu Nhà Lý kéo dài 216 năm (từ năm 1009 đến năm 1225).

 

Lần thứ ba là khi Sư Vạn Hạnh qua đời (Sư không bệnh mà mất nên người đời nói là hóa thân), có lời bàn của Sử thần Ngô Sĩ Liên: ”Sư Vạn Hạnh mới trông thấy Lý Thái Tổ, biết là người khác thường, đến khi thấy sét đánh thành vết chữ thì đoán biết thời thế thay đổi, như thế là có tri thức vượt người thường vậy.”

 

Thiền sư Vạn Hạnh còn có tài tiên tri, tiên đoán trước sự việc. Những lời tiên tri và sấm truyền của sư Vạn Hạnh được lưu truyền hầu hết trong sách Thiền Uyển tập anh và Đại Việt Sử Ký Toàn Thư. Tiêu biểu là trường hợp nhà sư thoát chết nhờ tài tiên tri.

Cụ thể, Theo sách Thiền Uyển tập anh, thời bấy giờ có người tên Đỗ Ngân muốn ám hại thiền sư; việc chưa xảy ra thì thiền sư đã biết trước, gửi cho Đỗ Ngân bài thơ:

 

“Cây đất sinh nhau bạc với vàng,

Cớ sao thù địch mãi cưu mang.

Bấy giờ năm miệng hồn thu dứt,

Thật đến về sau chẳng hận lòng.”

Sau đó, Đỗ Ngân bèn từ bỏ dã tâm.

 

Ngày vua Lý Thái Tổ lên ngôi, thiền sư Vạn Hạnh lúc đó đang ở trong chùa Lục Tổ nhưng đã biết trước, ngài bèn nói với người bác và chú của Thái Tổ rằng: “Thiên tử đã băng, Lý thân vệ hiện đang ở nhà, tay chân họ Lý túc trực trong thành lên tới số ngàn. Trong trưa này, Thân vệ ắt được lên ngôi”. Bác và chú vua Thái Tổ thấy lo bèn sai người đi dò tin tức, mới thấy lời thiền sư nói đúng. 

Ca ngợi tài năng và công đức của sư Vạn Hạnh, vua Lý Nhân Tông đã viết bài kệ

 

“Truy tán Vạn Hạnh Thiền Sư” rằng:

Vạn Hạnh thông ba cõi

Thật hợp lời sấm xưa

Quê hương tên Cổ Pháp

Chống gậy trấn kinh vua.

 

Bản dịch