HỌC SINH PHÁP SẮP BƯỚC VÀO KỲ THI
TÚ TÀI
Tháng Sáu hàng năm học sinh lớp cuối phổ thông trên toàn nước Pháp bắt đầu
bước vào kỳ thi Tú tài (Baccalauréat).
Kỳ thi Tú tài năm nay sẽ bắt đầu vào ngày 15 tháng 6. Hầu hết các trường
đại học đều dùng kết quả kỳ thi này làm tiêu chí xét tuyển.
Môn Triết là môn thi bắt buộc, cho cả ba Ban, mỗi ban có các câu hỏi riêng
và có câu hỏi chung cho cả ba ban: Ban Khoa học, Ban Văn (định hướng Văn
chương, khoa học xã hội và nhân văn, triết học), Ban Kinh tế và Xã hội.
Nhìn cách nền giáo dục Pháp coi trọng “môn đọc hiểu” và đọc các câu hỏi
thi Tú tài ta buộc phải xem lại một loạt câu hỏi nền tảng của giáo dục.
Thế nào là “trí thông minh”, thế nào là “thực học, thực nghiệp”, thế nào
là “năng lực”, thế nào là “phẩm chất”, thế nào là nguyên lý “vừa sức” vốn là
quan niệm giáo điều của những cái đầu bảo thủ, và cuối cùng thế nào là sự tôn
trọng vô bờ bến dành cho khả năng trí tuệ vô bờ bến của học sinh.
Đề thi Triết học thường rất ngắn chỉ
khoảng 10 từ nhưng khiến HS Pháp "rối não"
Thử cùng nhau nhớ lại một số câu hỏi của kỳ thi năm 2015. Câu hỏi dành cho
thí sinh
Ban Văn:
- Respecter tout être vivant est-ce un devoir moral? (Tôn trọng mọi sinh
vật có phải là một bổn phận đạo đức?)
Ban Khoa học: Une oeuvre d’art a-t-elle toujours
un sens? (Có phải một tác phẩm nghệ thuật bao giờ cũng mang một nghĩa?)
Ban Kinh tế: L’artiste donne-t-il quelque chose
à comprendre? (Có phải trong
tác phẩm của mỗi nghệ sĩ đều có điều gì đó ta phải
hiểu bằng được?)
Độ khó của đề thi Triết học Pháp rất ngắn chỉ
khoảng 10 từ nhưng khiến HS Pháp "rối não"
Còn nhớ, vào kỳ thi năm 2015 tờ Figaro đã tinh nghịch đề nghị một số chính
trị gia “thi lại” môn Triết và một số người đã nhận lời, trong đó có cựu Bộ
trưởng Văn hóa Aurélie Filipetti và Jean Pierre Chevènement, một chính khách
cánh Tả nổi tiếng từng tranh cử Tổng thống năm 2002.
Câu hỏi được tờ Figaro chọn là “Liệu chính trị có thoát khỏi sự đòi hỏi
của sự thật?” (La politique échappe-t-elle à l’exigence de la vérité?).
Năm nay, như thông lệ, nhiều ngày trước kỳ thi, tờ Figaro mở một chuyên
trang về thi tú tài. Họ mở các mục ôn tập (révision) và dĩ nhiên có cả mục ôn
tập môn Triết.
Song cách ôn tập của họ cũng là khuyến khích học thực sự chứ không phải
học vẹt.
Hãy xem chuyên mục ôn tập của tờ Figaro đưa ra lời khuyên:
"để chuẩn bị cho
ngày thi sắp tới, có rất nhiều những khái niệm triết học phức tạp cần phải nắm
vững – nghệ thuật, tự do, hạnh phúc, người khác …
Triết học là một môn học đòi hỏi sự mạo hiểm. Các thí sinh
phải làm một bài luận.
Để làm bài luận thí sinh phải có kiến thức tốt về các tác
gia, phải nắm vững các mốc khái niệm để từ đó khai triển bài phân tích của
mình".
Tờ Figaro gợi ý một số mốc khái niệm quan trọng: hạnh phúc, bổn phận, vật
chất và tinh thần, lịch sử, tôn giáo, sự ham muốn, cái vô thức, ý thức …
Lấy ví dụ khái niệm “hạnh phúc”: bản chất của hạnh phúc là gì?; hạnh phúc
có phải là mục đích hay khát vọng bẩm sinh ở con người hay không? (tham khảo
Pascal và Aristotle);
Hạnh phúc và khoái lạc; phải chăng hạnh phúc không thể ở ngoài thời gian
(tương lai, hiện tại, quá khứ); hạnh phúc có cần phải nhờ có người khác hay
không;
Hạnh phúc có phải là mục đích của xã hội?; sự công cụ hóa đối với hạnh
phúc (quan điểm Marxist, quan niệm của Kant về hạnh phúc …); ảo tưởng về hạnh
phúc v.v.
ST
