AMANDA NGUYỄN NỮ PHI HÀNH GIA ĐẦU TIÊN CỦA NASA
Amanda Nguyễn
bước ra khỏi khoang tàu vũ trụ màu trắng với ô cửa nhỏ, đặt giữa sa mạc Tây
Texas vào ngày thứ Hai (14/4). Cô đặt tay lên ngực, rồi giơ nắm tay lên cao,
khuôn mặt bừng sáng trong niềm hân hoan. Vượt qua ranh giới Kármán — mốc phân
chia giữa khí quyển Trái Đất và vũ trụ — cô đã chính thức trở thành người phụ nữ
gốc Việt đầu tiên bay vào không gian.
Nhưng hơn thế, đó cũng là khoảnh khắc Amanda khép lại hành trình dang dở
của một giấc mơ tuổi trẻ, từng bị tạm gác suốt 10 năm để đấu tranh cho công lý,
để giữ lời hứa với chính mình: một ngày nào đó, cô sẽ trở về với con người thật
của mình.
Trước hành trình tạm ngưng ấy, Amanda là sinh viên Đại học Harvard, theo
đuổi lý tưởng làm việc tại NASA hoặc CIA. Cô từng học vật lý thiên văn, tham
gia vào sứ mệnh tàu con thoi cuối cùng của NASA, và hỗ trợ phát triển kính viễn
vọng Kepler – công cụ truy tìm ngoại hành tinh. Thế nhưng vào năm 2013, trong
năm cuối đại học, cô đã bị cưỡng hiếp tại một bữa tiệc của hội sinh viên.
Khi đang vật lộn với nỗi đau của bản thân, Amanda đồng thời phát hiện những
bất cập nghiêm trọng trong hệ thống tư pháp – vốn được cho là để bảo vệ và hỗ
trợ nạn nhân – lại khiến họ khó khăn hơn trong việc tìm kiếm công lý. Cô đứng
trước ngã rẽ: tiếp tục theo đuổi giấc mơ khoa học, hay dấn thân vào cuộc chiến
đòi quyền lợi cho những người sống sót sau bạo lực tình dục? Amanda đã chọn con
đường thứ hai – và đã làm nên những điều phi thường.
Cô là người đóng vai trò then chốt trong việc thông qua Đạo luật Quyền của
Người sống sót sau bạo lực tình dục, một đạo luật mang tính bước ngoặt. Đạo
luật này quy định người bị hại được khám sức khỏe miễn phí, yêu cầu lưu giữ
bằng chứng pháp y ít nhất bằng thời hiệu truy tố tội hiếp dâm, và cho phép gia
hạn trong một số trường hợp.
Nhờ những đóng góp này, Amanda được đề cử Giải Nobel Hòa bình năm 2019.
Và đến ngày 14 tháng 4 năm nay, cô đã hoàn thành được giấc mơ thứ hai
trong đời.
Trong một cuộc phỏng vấn sau chuyến bay, cô lặp lại đầy xúc động:
“Ngay lúc này, tôi chỉ muốn gửi gắm đến tất cả những người từng là nạn
nhân của bạo lực tình dục rằng: Bạn hoàn toàn có thể chữa lành. Không có giấc
mơ nào là quá xa vời. Dù đó là một điều tưởng như không tưởng — như việc bay
vào không gian — bạn vẫn có thể thực hiện được. Và điều đó thực sự có thể xảy
ra.”
Trong chuyến bay, Amanda mang theo một món đồ đặc biệt để làm chỉ báo
trạng thái không trọng lực – một vật biểu tượng mà các phi hành gia sử dụng để
đánh dấu khoảnh khắc bắt đầu điều kiện vi trọng lực. Đó là một mảnh giấy cô
từng viết cho chính mình nhiều năm trước, hứa rằng nếu tạm gác ước mơ phi hành
gia để đấu tranh cho quyền công dân, thì một ngày nào đó, cô sẽ quay trở lại –
và trở thành chính cô của ngày xưa.
Ngoài ra, cô còn mang theo một chỉ báo không trọng lực thứ hai – mà cô vẫn
còn do dự rất lâu mới quyết định mang theo: vòng tay bệnh viện mà cô đeo khi
nhận bộ dụng cụ pháp y sau vụ cưỡng hiếp. “Cuối cùng, tôi đã mang nó theo,”
Amanda nói, “Tôi đã tôn vinh cô gái năm ấy – ngay chính hôm nay.”
Trước chuyến bay, Amanda từng chia sẻ: “Chuyến đi này, thực sự là hành
trình chữa lành.”
Là một nhà nghiên cứu về sinh học không gian, Amanda cũng mang theo nhiều
dự án nghiên cứu khoa học trong chuyến bay kéo dài 10,5 phút. Một trong số đó
là thử nghiệm vật liệu băng vết thương trong môi trường không trọng lực, có khả
năng ứng dụng cho việc chăm sóc sức khỏe phụ nữ trong không gian.
Cô cho biết: công nghệ thấm hút tốt hơn trong vi trọng lực có thể mở đường
cho việc sản xuất băng vệ sinh và miếng lót thân thiện với môi trường vũ trụ,
giúp các nữ phi hành gia cảm thấy thoải mái hơn trong kỳ kinh nguyệt.
Điều này đặc biệt có ý nghĩa bởi chuyến bay của Amanda là chuyến bay đầu
tiên trong suốt 60 năm không có nam giới. Phi hành đoàn gồm: cựu kỹ sư NASA
Aisha Bowe, nhà làm phim Kerianne Flynn, nhà báo Gayle King, ca sĩ Katy Perry
và nhà báo kiêm tác giả Lauren Sánchez – vị hôn thê của nhà sáng lập Blue
Origin, Jeff Bezos.
Amanda nói với tờ The Guardian:
“Ngày xưa, NASA từng cấm phụ nữ trở thành phi hành gia. Một trong những lý
do phổ biến nhất mà họ đưa ra là… kinh nguyệt. Đó chính là lý do tôi làm điều này.”
Cô cũng mang vào vũ trụ một số vật liệu thông minh đang được nghiên cứu để
ứng dụng trong các bộ đồ phi hành gia thế hệ mới, cùng với một miếng dán siêu
âm đeo được – cả hai đều do nhóm nghiên cứu tại MIT (nơi Amanda từng làm Giám
đốc Phòng thí nghiệm Truyền thông) phát triển.
Câu chuyện khép lại tròn đầy, như một định mệnh vũ trụ.
Năm 2013, Amanda từng do dự không nộp đơn kiện vì lo ngại ảnh hưởng đến sự
nghiệp – nhất là khi cô từng là thực tập sinh Nhà Trắng và hiểu rõ quy trình
xét duyệt nghiêm ngặt của chính phủ. Vì thế, cô từng chấp nhận mạo hiểm để bằng
chứng pháp y bị tiêu hủy sau sáu tháng – như quy định lúc đó – nhằm giữ cho hồ
sơ xin việc “sạch sẽ”.
Nhưng sau đó, cô thay đổi quyết định. Cô từ bỏ giấc mơ khoa học để chiến
đấu vì những người phụ nữ từng giống mình. Chính cô đã vận động thành công để
thay đổi luật, đảm bảo rằng bằng chứng sẽ không còn bị tiêu hủy trong im lặng.
Và giờ đây, khi giấc mơ được chắp cánh trở lại giữa vũ trụ bao la, Amanda
Nguyễn mang theo một thông điệp cho tất cả những ai đang đứng trước ngã ba
đường trong đời:
“Không bao giờ – không bao giờ được từ bỏ.”
Theo space.com
