HIỆU ỨNG NGƯỜI BẢO TRỢ (PROTÉGÉ EFFECT)
Hiệu ứng người bảo trợ (Protégé Effect) là một hiện tượng tâm lý trong đó việc giảng dạy, giả vờ dạy hoặc chuẩn bị dạy thông tin cho người khác sẽ giúp một người tiếp thu thông tin đó tốt hơn.
Một ví dụ về hiệu ứng người bảo trợ là một học sinh dạy kèm bạn của mình, và bằng cách đó cậu có thể nâng cao hiểu biết của bản thân về chủ đề. Trong trường hợp đó, hiệu ứng người bảo trợ có thể xảy đến một cách có chủ ý, nếu như cậu học sinh đang dạy kèm với mong muốn hiểu hơn về chủ đề, hoặc xảy đến hoàn toàn ngẫu nhiên, nếu cậu học sinh dạy kèm vì một lý do khác, chẳng hạn như chương trình đôi bạn cùng tiến.
Dù cách nào thì hiệu ứng người bảo trợ cũng phát huy tác dụng, theo đó, người dạy sẽ hiểu hơn về những thứ mà người đó đang dạy.
Lợi ích của việc dạy người khác
Như chúng ta đã thấy ở trên, việc dạy người khác sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho khả năng tiếp thu kiến thức của bạn thông qua một số cơ chế. Theo đó, những học sinh ôn bài với mục đích dạy nó sau này sẽ đạt kết quả tốt hơn khi được kiểm tra trên tài liệu đó so với những học sinh chỉ học cho mình.
Hơn nữa, những lợi ích đó không chỉ giới hạn ở môi trường học thuật, vì các nghiên cứu cho thấy rằng việc chuẩn bị giảng dạy cũng có thể cải thiện khả năng vận động và tăng cường xử lý thông tin khi học cách thực hiện các nhiệm vụ thể chất, chẳng hạn như cách đánh bóng trong gôn.
Ngoài ra, việc dạy người khác còn có những lợi ích khác ngoài việc cải thiện khả năng tiếp thu tài liệu. Những lợi ích như vậy bao gồm cải thiện kỹ năng giao tiếp, tăng sự tự tin và cải thiện khả năng lãnh đạo.
Hơn nữa, khi chuẩn bị giảng dạy sẽ làm tăng động lực học tài liệu của mọi người, điều này không chỉ đóng vai trò như một cơ chế qua đó hiệu ứng người bảo trợ tạo điều kiện thuận lợi cho việc học mà còn là lợi ích trực tiếp của hiệu ứng, vốn có giá trị về bản chất.
Điều tương tự cũng đúng với cảm giác về năng lực và quyền tự chủ ngày càng tăng mà mọi người trải qua nhờ đóng vai trò là giáo viên, điều này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho việc học nhưng cũng có giá trị đối với bản thân họ.
Cuối cùng, một lợi ích đáng chú ý khác của hiệu ứng người được bảo trợ, áp dụng trong trường hợp các bạn cùng lớp dạy lẫn nhau, đó là việc dạy ngang hàng cũng có thể mang lại lợi ích rất lớn cho những học sinh được dạy, vì họ thường học tốt hơn khi giáo viên của họ là người mà họ dạy gần nhau về mặt khoảng cách xã hội và nhận thức.
Lưu ý: một số nghiên cứu cho thấy rằng việc các anh chị lớn có xu hướng có chỉ số IQ cao hơn các em nhỏ của họ có thể là do các anh chị lớn đóng vai trò là gia sư trong gia đình, ở độ tuổi mà chúng trải qua quá trình phát triển nhận thức đáng kể. Đây là một ví dụ về ảnh hưởng mạnh mẽ của hiệu ứng người bảo trợ và những lợi ích lâu dài của nó.
