Người có chữ tín trong xã hội, sẽ xây dựng được danh tiếng và
uy đức cho bản thân, được người đời kính trọng.
Các bậc chính nhân quân tử từ xưa đến nay đều rất coi trọng
người biết giữ chữ tín. Thời cổ đại, thành tín đã trở thành bảo bối cho nhiều
người tu dưỡng bản thân, nhiều bậc chính nhân quân tử vì một chữ “tín" mà
không màng sống chết.
Trong con mắt người xưa, thành tín là vô giá. Phàm là bậc
chính nhân quân tử cần phải biết giữ chữ tín, giữ lời hứa, ngôn nhi vô tín (nói
mà không giữ chữ tín) ắt là hành vi của kẻ tiểu nhân. Quan Vũ tuy là bậc võ tướng
nhưng không phải vì võ nghệ cao cường mà được lưu danh thiên cổ, được hậu nhân
tôn sùng bất chấp thời gian… mà vì ông là một bậc chính nhân quân tử biết giữ
chữ tín, trọng lời hứa.
Từ xưa đến nay, kiên trì thành tín trở thành thông lệ trong
việc đối nhân xử thế, trong chính trị và kinh doanh, trong mơi mặt đời sống.
Hình tượng về việc kiên trì giữ gìn thành tín như vậy đã trở thành hình mẫu cho
con người.
Lý Bạch trong bài thơ Hiệp Khách Hành có câu:
Ba chén rượu hứa một lời
Ngũ Nhạc - năm núi chuyển dời nhẹ tênh.
Trong bài thơ Trường Can Hành của Lý Bạch, có câu:
Giữ niềm son sắt về sau
Há lên đài vọng phu sầu hay sao?
Hai câu thơ bao hàm hai điển cố mang ý nghĩa cao đẹp. “Bão trụ
tín" nói về câu chuyện đôi trai gái hẹn gặp nhau dưới cầu. Đến hẹn, người
con gái vẫn chưa tới, nước sông liền dần dâng lên. Người con trai vì không muốn
mất đi chữ tín nên kiên trì chờ đợi, bám trụ lấy cây cầu, đợi cho đến khi chết
đuối.
“Vọng phu đài" là nói về một người phụ nữ có chồng đi
làm phương xa có hẹn ngày về. Nhưng đến ngày hẹn mà anh chưa về, nên người vợ vẫn
mãi đứng trên đài cao, ánh mắt dõi nhìn về phương xa ấy, đợi người chồng trở về,
cuối cùng hoá thành một tảng đá, vĩnh viễn đứng tại nơi đó.
Thời nhà Thanh, có một thương nhân tên Thái Lâm ở huyện Ngô
thuộc vùng Tô Châu, ông được biết đến vì rất trọng lời hứa và giữ chữ tín. Có một
người bạn đem cả nghìn vàng để tại nhà ông mà không cần đến bất kỳ chứng nhận
nào. Không lâu sau người bạn lâm bệnh, Thái Lâm liền gọi con trai của bạn đến,
đưa lại toàn bộ số tiền vàng. Con trai người bạn đó không muốn nhận số tiền mà
không có lý do, anh nói: “làm sao có chuyện này được, nhiều tiền bạc như vậy lẽ
nào không có lấy một chứng nhận gì sao? Hơn nữa, cha tôi trước giờ đều không nhắc
tới chuyện này.”
Thái Lâm nghe xong, vừa cười vừa nói: “Biên lai nằm trong tâm
ta, không có nằm trên giấy, đó là vì cha của con hiểu được ta, vì vậy ông ấy mới
không nói cho con.”
Thời nay, chữ tín còn cần thiết hay không?
Ngẫm chuyện xưa mà nghĩ chuyện nay, trong trào lưu văn hóa
“hiện đại” này, người ta nói dối một câu cũng không hề gì, thất hứa một lần
cũng không sao. Đơn cử từ một việc nhỏ, khi chúng ta có hẹn với bạn mình, ta đến
muộn một phút, ta cho rằng không hề gì, hai phút cũng không hề gì, lâu dần năm
phút nửa tiếng cũng hoàn toàn không thấy hổ thẹn nữa... chính là vì ta vẫn nghĩ
rằng “không hề gì", kỳ thực chính là không trọng lời nói, vừa đánh mất chữ
tín, vừa không nghĩ đến cảm nhận của đối phương.
Thành tín không chỉ là cần giữ lời hứa, mà còn cần có niềm
tin vững chắc. Trên thực tế dẫu có nói thuyết nghìn lời mà không thực hiện thì
vô ích. Nếu như chính phủ một quốc gia hay ngay cả người lớn trong gia đình thường
tuỳ tiện phát ngôn, ắt hẳn "thượng bất chính, hạ tắc loạn", các vấn đề
xã hội sẽ liên tiếp xuất hiện, trong xã hội sẽ hình thành một hoàn cảnh lừa dối
lẫn nhau, hại người hại mình. Giáo dục là tự thân thực hiện chứ không phải chỉ
là nói suông trên miệng.
Người mà không có chữ tín thì làm sao có chỗ đứng ở thế gian?
Thậm chí, người xưa còn dạy rằng: "Nhân nhi vô tín, bất
tri kỳ khả dã", câu này mang ý nói rằng người mà không giữ chữ Tín thì
không biết có thể trở thành người được không.
Làm một chính nhân quân tử, lời nói ra ắt phải làm được, lời
đã hứa ắt phải thực hiện. Người có chữ tín trong xã hội, sẽ xây dựng được danh
tiếng và uy đức cho bản thân, được người đời kính trọng.
(theo zhenjian.org)
