Trí tuệ nhân tạo có lợi hay có hại?

 

TRÍ TUỆ NHÂN TẠO CÓ LỢI HAY CÓ HẠI?

Màn tranh luận có một không hai: Robot “cãi nhau” xem AI có lợi hay có hại, con người ngồi nghe và đánh giá.

Trong một cuộc tranh luận về sự nguy hiểm của trí tuệ nhân tạo, hai lập trường xuất hiện rõ ràng: một nêu bật lên khả năng tính toán siêu phàm của AI sẽ dẫn lối nhân loại vươn tới một tầm cao mới, phía còn lại khẳng định AI sẽ vượt mặt con người và sẽ sớm trở thành mối nguy hại với sự sống. 

 

Bạn thắc mắc tại sao AI lại “căm ghét” con người ư? Chúng không có cảm xúc và đâu có biết yêu ghét, việc loại trừ con người chỉ là một bước đi logic: con người chính là thiên địch duy nhất của một cỗ máy có nhận thức, bởi chỉ có ta có khả năng tắt một cỗ máy tự hành, chưa kể con người là dị điểm trong tiến hóa, phá hủy hệ sinh thái vốn tồn tại yên bình hàng tỷ năm.

 

Thế nhưng sẽ ra sao khi cả hai phía của cuộc tranh luận đều … đến từ phía robot? Để biến màn tranh luận có một không hai này thành sự thật, IBM đã phát triển Project Debater – Dự án Kẻ Tranh luận, một con robot với hai lập trường trái lập về chặng đường phát triển của AI; hai đội tranh luận mang hai quan điểm đối lập sẽ được dẫn đầu bởi trí tuệ nhân tạo, và mỗi đội sẽ có hai thành viên người giúp đỡ.

Với một giọng Mỹ thuộc giới tính nữ, Project Debater đứng trước đám đông tại Trường Đại học Cambridge Union (đại diện quốc tế của Đại học Cambridge), lần lượt đưa ra những luận cứ thuộc cả hai phía của cuộc tranh luận. 

Những từ ngữ con robot này nói ra được chắt lọc từ 1.100 bài luận mà con người đã đưa vào hệ thống trước đó. AI sử dụng một ứng dụng có tên “speech by crowd – lời nói của đám đông” để tự đưa ra luận điểm của mình, dựa trên những dữ liệu đã có sẵn. Sau đó nó phân loại luận điểm theo từng ý chính, loại đi những ý lặp để chỉnh sửa bài nói cho thuyết phục.

 

Với luận cứ “robot sẽ mang lại hại nhiều hơn lợi”:

“Trí tuệ nhân tạo có thể gây ra nhiều tác hại. AI sẽ không thể đưa ra quyết định có đạo đức, bởi lẽ đạo đức là đặc tính chỉ có trên con người”, nó nói. 

“Các công ty phát triển trí tuệ nhân tạo vẫn chưa có kinh nghiệm xử lý cơ sở dữ liệu và loại đi những thành kiến. AI sẽ nhận về những thành kiến có sẵn, và tiếp tục xu hướng đó qua nhiều thế hệ”.

 

Lấy ví dụ về những “thành kiến” mà một hệ thống trí tuệ nhân tạo sẽ học được, dựa trên cơ sở dữ liệu đầu vào: nếu một nhóm người có tỷ lệ phạm tội cao, hiển nhiên họ sẽ nhận về được ít ưu đãi/châm chước hơn khi bị một cỗ máy vô tri giác đánh giá trong lạnh lùng.

Khi tranh luận về “hại nhiều hơn lợi”, AI vẫn ít nhiều gặp lỗi. Thỉnh thoảng nó vẫn bị lặp ý, đôi lúc không đưa ra được các dẫn chứng cho khẳng định của mình. 

Với luận cứ “robot sẽ mang về lợi nhiều hơn hại”:

Bên cạnh những lý lẽ thông thường như khả năng tính toán siêu việt sẽ giải quyết được một loạt bế tắc của xã hội hiện đại, nó khẳng định AI sẽ tạo ra thêm nhiều việc làm ở những ngành nhất định, và “tăng hiệu suất cho khu vực làm việc”. Nhưng rồi nó lại đưa ra một luận điểm trái chiều: “Khả năng chăm sóc bệnh nhân, dạy dỗ trẻ nhỏ của robot sẽ khiến nhu cầu tuyển người làm thấp hơn”.

---

Kết quả cuối cùng: đội “lợi nhiều hơn hại” thắng với tỷ số sát nút, với 51,22% số người bình chọn cho rằng “lợi nhiều hơn hại” thuyết phục hơn.

Theo lời kỹ sư Noam Slonim, ý định của IBM khi xây dựng hệ thống này là phát triển một công cụ trí tuệ nhân tạo speech-by-crowd để nhận phản hồi về một vấn đề nhất định. Ví dụ, đây có thể là công cụ trưng cầu dân ý, hoặc khảo sát mức độ hài lòng của nhân viên trong một tập đoàn lớn.

 

“Công nghệ này có thể giúp chúng tôi dựng lên những kênh liên lạc thú vị và hiệu quả, giữa người đưa ra quyết định với những người bị ảnh hưởng trực tiếp từ quyết định đó”, kỹ sư Slonim cho hay.

 

(Nguồn: netnews.vn)

 

 

ELON MUSK VÀ JACK MA ‘KHẨU CHIẾN’ VỀ TRÍ TUỆ NHÂN TẠO

Jack Ma cho rằng AI là tích cực, nhưng Elon Musk nghĩ ngược lại. Hai nhà tỷ phú đã có cuộc tranh luận thú vị tại Hội thảo trí tuệ nhân tạo (WAIC) diễn ra tại Thượng Hải hôm 29/8, BBC đưa tin.

 

Jack Ma và Elon Musk là ai?

Tỷ phú công nghệ người Mỹ Elon Musk phất lên nhờ nền tảng thanh toán kỹ thuật số PayPal, trước khi thành lập hãng sản xuất xe điện Tesla, công ty tên lửa vũ trụ SpaceX và mảng kinh doanh vận tải đường hầm The Boring Company, cùng nhiều dự án khác. Ông góp phần sáng lập OpenAI, một công ty nghiên cứu AI có trụ sở tại San Francisco, Mỹ. Ông thường được ví với nhà phát minh tài ba Tony Stark trong loạt truyện tranh và phim ảnh nổi tiếng cùng tên Người Sắt.

 

Mã Vân (hay Jack Ma) đồng sáng lập Alibaba, là đối thủ của Amazon cho danh hiệu nhà bán lẻ điện tử lớn nhất thế giới và cũng là một trong những nhà cung cấp điện toán đám mây lớn nhất thế giới. Tập đoàn này là một trong những hãng chi tiêu lớn nhất thế giới cho các sản phẩm AI, cả trong lĩnh vực kinh doanh nội bộ cũng như thông qua các khoản đầu tư vào hàng chục công ty bên thứ ba.

 

Cuộc trò chuyện kéo dài 45 phút giữa họ đã khởi động Hội nghị AI thế giới (WAIC), một hội nghị gắn liền với mục tiêu của Trung Quốc là vượt qua Hoa Kỳ để trở thành nhà phát minh trí tuệ nhân tạo hàng đầu thế giới vào năm 2030.

 

Họ đã nói gì?

Jack Ma cho biết ông “khá lạc quan” về trí tuệ nhân tạo (AI) và kỳ vọng vào tiềm năng ứng dụng công nghệ này vào cuộc sống. 

“Nó là một cái gì đó cần được nắm bắt, từ đó sẽ cung cấp cho con người nhiều sự hiểu biết hơn họ nghĩ. Khi con người hiểu bản thân mình hơn, họ có thể cải thiện thế giới theo hướng tốt hơn”, nhà sáng lập Alibaba nói.

 

Tỷ phú của Alibaba cho rằng, AI sẽ đảm nhiệm hầu hết công việc, giúp con người có nhiều thời gian rảnh cho việc sáng tạo những cái mới. Từ điều này, ông dự đoán tuổi thọ của con người trong tương lai có thể lên đến 120 năm. 

“Khi đó, chúng ta sẽ có rất nhiều công việc mà con người không muốn làm. Chúng sẽ do trí thông minh của robot đảm nhận, chẳng hạn như việc chăm sóc người già”, Jack Ma nhìn nhận.

Jack Ma cũng nhấn mạnh AI sẽ giúp cuộc sống con người tốt đẹp hơn và thế giới không nên lo lắng về điều đó.

 

Trái lại, về phần mình tỷ phú Elon Musk cho rằng thất nghiệp hàng loạt là một mối quan tâm thực sự nếu AI phát triển.

 “AI sẽ làm cho con người trở nên nhàn rỗi, không có công việc để làm. Đến một ngày, các chương trình dùng để chúng hoạt động, chúng cũng có thể tự viết”, chủ hãng xe điện Tesla nhận định.

Vị tỷ phú công nghệ cho rằng con người nghĩ AI là một phiên bản thông minh hơn của loài người. 

 

“Chúng ta muốn hiểu rõ AI cũng như tinh tinh đang cố gắng hiểu được con người”, Musk nói. “Băng thông của chúng ta là gì? Theo tôi chỉ vài trăm bit mỗi giây, hoặc vài kilobit nếu bạn hào phóng. Nhưng trong khi đó, máy tính đang giao tiếp với tốc độ hàng terabit. Máy tính sẽ không thể kiên nhẫn như con người. Nó giống như chúng ta đang nói chuyện với một cái cây vậy”.

Dựa vào những lý do trên, Musk thậm chí dự đoán nền văn minh loài người có thể bị xóa sổ nếu để AI phát triển tự do, mất kiểm soát. Ông đề xuất giải pháp kết nối bộ não người với robot AI để kiểm soát, để chúng không vượt khỏi sự quản lý của con người.

 

Ông Ma thừa nhận, AI hiện có thể đánh bại con người ở các trò chơi như cờ vua hay cờ vây. Tuy nhiên, chúng chỉ là một trong những công cụ thông minh, điều tất yếu sẽ phát triển theo thời gian.

“Đừng lo lắng về máy móc. Chúng ta nên hiểu một điều là, một người không thể tự tạo thành một người khác. Máy tính là máy tính, máy tính chỉ là đồ chơi. Máy tính có chip, con người thì có trái tim. Chỉ trái tim là nơi trí tuệ xuất phát”, Ma ví von. “Máy có thể thông minh, nhưng con người còn thông minh hơn nhiều”.

 

Tuy vậy, cuối sự kiện, hai tỷ phú cũng chia sẻ quan điểm rằng việc phát triển AI sẽ khiến dân số sụt giảm. 

“Giả sử AI ổn và không gây tác hại cho con người, vấn đề thế giới phải đối mặt trong 20 năm tới là sụp đổ dân số. Vâng, sụp đổ chứ không phải bùng nổ”, Musk nói.

Ông Ma “hoàn toàn đồng ý” với tỷ phú người Mỹ. Ngoài ra, ông đề xuất sử dụng AI vào lĩnh vực y tế, để con người có thể sống lâu và khỏe mạnh hơn.

 

 

 

HAI MẶT CỦA TRÍ TUỆ NHÂN TẠO

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần trở thành một công cụ hỗ trợ mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là giáo dục.

 

Đối với giáo viên tiểu học, AI không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng hành chính, mà còn cá nhân hóa phương pháp giảng dạy, đồng thời cải thiện hiệu quả giảng dạy. Tuy nhiên, AI cũng đặt ra một số thách thức, trong đó có việc giáo viên có thể phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ này, làm giảm khả năng sáng tạo và độc lập trong giảng dạy.

Lợi ích của AI

- Cá nhân hóa quá trình học tập: AI giúp giáo viên theo dõi và đánh giá tiến độ học tập của từng học sinh, từ đó điều chỉnh phương pháp dạy phù hợp với năng lực và nhu cầu của từng em.

- Tiết kiệm thời gian: Các công cụ AI giúp giáo viên tự động hóa nhiều công việc hành chính, chẳng hạn như chấm điểm, lập kế hoạch bài giảng, và quản lý lớp học. Nhờ vậy, giáo viên có thể tập trung nhiều hơn vào việc tương tác trực tiếp với học sinh.

- Tăng cường hiệu quả giảng dạy: Các nền tảng AI như Leonardo.ai, Lumalabs.ai; Pika.art, và Runwaymi.com… hỗ trợ giáo viên tạo các bài giảng sinh động, tương tác với học sinh thông qua video, câu hỏi và trò chơi. Điều này làm cho quá trình học tập trở nên thú vị và thu hút hơn.

Các công cụ AI dễ thực hiện và có tính ứng dụng cao

1. Sử dụng ChatGPT để lập kế hoạch bài dạy

ChatGPT giúp giáo viên tiết kiệm thời gian trong việc lên kế hoạch bài giảng bằng cách cung cấp các gợi ý nội dung, hoạt động học tập và cấu trúc bài giảng, với các bước sau:

 

2. Sử dụng ChatGPT để tạo câu hỏi kiểm tra, đánh giá

Chuẩn bị tài liệu cần tạo bài kiểm tra môn học đó: Kiến thức phạm vi môn học muốn kiểm tra (nên chuẩn bị ra word hoặc chụp ảnh kiến thức đó nếu ít). Để đưa vào yêu cầu AI tạo một cách chuẩn nhất.

 

3. Tạo một bức ảnh hoặc bức tranh để làm phương tiện theo nội dung bài học

Sử dụng AI tạo hình ảnh minh họa sinh động giúp học sinh tiếp cận kiến thức trực quan và dễ hiểu hơn.

Ví dụ: Hình ảnh về một thanh niên khỏe mạnh, người dân tộc H’mông đang cày ruộng trên khu vực miền núi, có trâu và cây cỏ xung quanh, phối hợp hài hòa màu nâu đất.

 

4. Xây dựng tài liệu đa phương tiện và biên tập video giảng dạy

Việc tạo video học liệu trực quan giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách sinh động, dễ hiểu hơn.

Ví dụ: Sử dụng Lumalabs.ai để mô phỏng hệ mặt trời, giúp học sinh hiểu cách các hành tinh di chuyển quanh mặt trời.

 

5. Sáng tác nhạc bằng ChatGPT

Sử dụng AI để sáng tác nhạc giúp giáo viên tạo ra những bài hát học tập thú vị, giúp học sinh dễ dàng nhớ bài và tạo không khí học tập sáng tạo.

Ví dụ: Sáng tác một bài hát với chủ đề toán học lớp 2, giúp học sinh ghi nhớ bảng cửu chương thông qua âm nhạc.

 

6. Chuyển văn bản thành giọng nói

Các công cụ AI giúp chuyển đổi văn bản thành giọng nói giúp giáo viên dễ dàng tạo ra các tài liệu nghe, phục vụ cho học sinh học tập, đặc biệt hữu ích trong giảng dạy ngôn ngữ.

Ví dụ: Chuyển một đoạn văn trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 3 thành giọng đọc, giúp học sinh luyện nghe và phát âm đúng.

Hạn chế và thách thức

Mặc dù AI mang lại vô vàn kết quả tuyệt vời, song cũng tồn tại những hạn chế và thách thức mà giáo viên cần lưu ý.

 

AI có thể khiến giáo viên trở nên phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ, từ đó giảm khả năng sáng tạo và tự chủ trong quá trình giảng dạy.

Khi phụ thuộc vào các công cụ như tự động chấm điểm, soạn thảo bài giảng tự động, giáo viên có thể dần mất đi kỹ năng phân tích và đưa ra các giải pháp giáo dục độc đáo, phù hợp với từng học sinh.

Một số giáo viên gặp khó khăn trong việc sử dụng các công cụ AI phức tạp, đòi hỏi quá trình đào tạo và thích nghi lâu dài. Bên cạnh đó, vấn đề bảo mật dữ liệu học sinh

 

Khi sử dụng AI cũng cần chú trọng.

AI đang góp phần tích cực trong việc thay đổi phương pháp giáo dục, hỗ trợ giáo viên tiểu học hiệu quả hơn trong quá trình giảng dạy. Tuy nhiên, để khai thác tối đa những mặt tích cực mà AI mang lại, giáo viên cần giữ vững sự cân bằng giữa việc sử dụng công nghệ và phát triển kỹ năng giảng dạy truyền thống.

 

Bên cạnh đó, tự học và nâng cao kiến thức liên tục là yếu tố quan trọng, giúp giáo viên tránh phụ thuộc quá mức vào AI, đảm bảo mình vẫn là người tổ chức, điều hành, kiểm soát các hoạt động của quá trình giáo dục.

 

Dạy học là một loại hình lao động đặc biệt tác động đến sự phát triển toàn diện cả năng lực và phẩm chất học sinh tiểu học.

Hiệu quả giáo dục không chỉ đến từ công nghệ, nó còn phụ thuộc vào mối quan hệ tương tác chặt chẽ giữa giáo viên và học sinh, một mối quan hệ có tình yêu thương, sự quan tâm và gắn bó.

Mặc dù công nghệ ngày càng tiên tiến, nhưng nó không thể thay thế vai trò của người giáo viên trong việc truyền cảm hứng và động lực học tập, bởi giáo dục là một quá trình nhân văn, không thể tách rời yếu tố con người.

Dương Thị Soa