CHUYỆN TÌNH MỘT MÙA
ĐÔNG
Khi Phùng Thị Cúc còn là một cô nữ sinh, từ Huế ra Hà Nội học
Trường Thăng Long. Trên chuyến tàu tốc hành Huế – Hà Nội, cô được người chị là
bạn của Lưu Trọng Lư gửi gắm cho nhà thơ trông nom giùm em gái, với lời dặn thân
tình “Dọc đường giúp em một chút”.
Cúc là một cô gái Huế sang trọng, đài các, hoa khôi của trường Đồng
Khánh. Gương mặt kiều diễm với đôi mắt đẹp mang nét buồn vời vợi cùng nụ cười
thiên thần có má lúm đồng tiền đã hút hồn nhà thơ đa tình Lưu Trọng Lư ngay từ
phút đầu gặp gỡ. Suốt chặng đường dài hai người cũng chẳng có chuyện gì nhiều
để nói với nhau.
Cúc im lặng ngắm cảnh dọc đường… Và nhà thơ thì lẳng lặng nhìn ngắm
giai nhân. Khi tàu về đến ga Hà Nội, nhìn thấy trên gương mặt người đẹp thoáng
chút lo lắng, vì đây là lần đầu tiên cô tới Hà Nội, nhà thơ đã hỏi địa chỉ và
tình nguyện đưa cô đến tận nơi. Thi sĩ đã thực hiện đúng lời bạn dặn dò và chắc
hẳn đó cũng là “mệnh lệnh của trái tim” chàng
Tìm đến đúng địa chỉ, Lưu Trọng Lư đưa Cúc lên tận căn gác nhỏ, nơi
có căn phòng của những người bạn, người chị của cô đang ở. Chào hỏi, dặn dò rồi
bịn rịn chia tay. Khi vừa xuống gác, ra đến đường thì tình cờ Lưu Trọng Lư gặp
thi sĩ Phạm Hầu – người bạn nhỏ của nhà thơ khi đó đang học Cao Đẳng Mỹ thuật ở
Hà Nội.
Phạm Hầu mời Lư vào nhà chơi. Khi lên gác, bước vào một căn phòng,
mở cửa sổ ra, nhà thơ giật mình khi nhìn thấy người bạn đường xinh đẹp mà mình
vừa chia tay ít phút trước đây đang ở ngay bên khung cửa sổ của căn phòng đối
diện.
Vậy là không một chút đắn đo, Lư quay sang nói ngay với bạn: “Mình
ở luôn đây với cậu được không?”. Phạm Hầu nhiệt tình vui vẻ đồng ý ngay. Lưu
Trọng Lư vui sướng ngây ngất. Nhà thơ chỉ còn biết cảm ơn trời đất đã run rủi
cho mình được gặp mối duyên may mắn kỳ lạ này. Suốt mùa đông năm đó, giữa cái
giá lạnh của tiết trời Hà Nội nhà thơ đã được sống trong sự ấm áp dịu nhẹ của
một mối tình sáng trong, thơ mộng.
Ở căn phòng bên này cô gái cũng không thể vô tình. Bởi ngay lần đầu
tiên, khi nhà thơ nhìn qua cửa sổ đã bắt gặp đôi mắt Cúc mở to, sững sờ nhìn
người anh “dẫn đường” rồi sau đó bối rối mỉm cười rời khỏi khung cửa.
Sau này, thật lạ lùng mỗi khi nhà thơ bất thần mở cửa sổ lại nhìn
thấy Cúc: khi thì đang ngồi đọc sách ôn bài, khi thì đang cắm một lọ hoa. Cũng
có khi Cúc chẳng làm gì, ngồi suy tư mơ mộng. Cũng có khi nghe một tiếng ho
nhẹ, nhà thơ mở hé cửa nhìn sang lại bắt gặp nụ cười bối rối, e thẹn của người
đẹp.
Cũng có lần khi mở cửa sổ, nàng không hề ngước lên nhìn, cho đến
lúc cánh cửa như tự nó khép lại. Lại có lần không biết vì chuyện gì, Cúc ném
sang bên này một cái nhìn hờn giận, trách móc khiến nhà thơ ngơ ngẩn suốt một
buổi chiều.
Mọi việc dường như chẳng có gì khác lạ: Cửa sổ mở rồi lại đóng,
đóng rồi lại mở. Thế nhưng sự trông đợi nhớ nhung đã thấm vào gan ruột từng
ngày từng ngày một. Làm sao có thể nhớ hết được biết bao lần Cúc đã vào trong
giấc mơ của thi sĩ đa tình, đã trở thành nguồn cảm hứng cho bài thơ Một mùa
đông ra đời.
Thật thú vị khi được biết rằng trong bài thơ lãng mạn này lại chứa
đựng những câu chuyện hoàn toàn có thực. Nhà thơ Lưu Trọng Lư kể rằng, sau một
thời gian sống cạnh nhau, tình cảm của hai người cũng có “bước phát triển” mới.
Theo sự sắp đặt của những người bạn, có lần hai người đã đi chơi chùa Thầy cùng
với một nhóm bạn.
Sau một hồi leo núi, nhìn chung quanh chẳng thấy ai, chàng và nàng
ngượng ngập đi bên nhau. Đến trưa cả nhóm mới trở lại sân chùa cùng ăn trưa.
Bữa trưa có gà quay và rượu vang Pháp. Bắt chước mọi người, Cúc cũng uống vài
ly rượu nho. Đôi má ửng hồng và cặp môi nhuốm màu nho chín, rơi trên trán vài
lọn tóc đen nhánh…
Nhưng câu chuyện tình thơ mộng của họ cũng chỉ đi đến đó, mãi mãi
chỉ là đôi tình nhân giữa một nghìn trùng xa cách vì nhiều lý do. Năm 1948, bà
bị bệnh và sang Pháp điều trị rồi ở lại học tập nghiên cứu. Đến năm 33 tuổi, bà
mới kết hôn với người đồng nghiệp, đồng hương Nguyễn Phúc Bửu Điềm.
Ông Bửu Điềm là cháu 4 đời của ông hoàng Tuy Lý Vương.
Mãi đến năm 1975 bà mới có dịp gặp lại Lưu Trọng Lư. Lúc đó Phùng
Thị Cúc từ Paris về Hà Nội. Người em gái bé bỏng ngây thơ hôm nào đã là bà Điềm
Phùng Thị – một điêu khắc gia nổi tiếng thế giới.
Chuyện tình Lưu Trọng Lư và bà Cúc ngắn ngủi như một mùa đông,
nhưng đẹp, và đặc biệt là nhờ đó mà để lại cho đời 1 bài thơ bất hủ. Cũng bởi
vì tình dang dở nên ai cũng thấy nó đẹp. Có lẽ bởi chính cái sự “dang dở” ấy
giữa thi sĩ họ Lưu và mỹ nhân Phùng Thị Cúc, mà hậu thế mới được tận hưởng câu
chuyện tình bằng thơ vừa mơ mộng, vừa vời vợi buồn đến tan nát lòng nhau.
I
Đôi mắt em lặng buồn
Nhìn thôi mà chẳng nói,
Tình đôi ta vời vợi
Có nói cũng không cùng.
Yêu hết một mùa đông
Không một lần đã nói,
Nhìn nhau buồn vời vợi
Có nói cũng không cùng.
Trời hết một mùa đông
Gió bên thềm thổi mãi,
Qua rồi mùa ân ái:
Đàn sếu đã sang sông.
Em ngồi trong song cửa
Anh đứng dựa tường hoa,
Nhìn nhau mà lệ ứa,
Một ngày một cách xa.
Đây là dải Ngân Hà,
Anh là chim Ô Thước
Sẽ bắc cầu nguyện ước
Một đêm một lần qua.
Để mặc anh đau khổ,
Ái ân giờ tận số,
Khép chặt đôi cánh song!
Khép cả một tấm lòng!
II
Em là gái trong khung cửa,
Anh là mây bốn phương trời;
Anh theo cánh gió chơi vơi,
Em vẫn nằm trong nhung lụa.
Em chỉ là người em gái thôi,
Người em sầu mộng của muôn đời,
Tình em như tuyết giăng đầu núi,
Vằng vặc muôn thu nét tuyệt vời.
Ai bảo em là giai nhân
Cho đời anh đau khổ?
Ai bảo em ngồi bên cửa sổ
Cho vướng víu nợ thi nhân?
Ai bảo em là giai nhân
Cho lệ tràn đêm xuân?
Cho tình tràn trước ngõ?
Cho mộng tràn gối chăn?
III
Ngày một ngày hai cách biệt nhau
Chẳng được cùng em kê gối sầu,
Khóc chuyện thế gian cười ngặt nghẽo,
Cùng cười những chuyện thế gian đau.
Ngày hôm tiễn biệt buồn say đắm
Em vẫn đùa nô uống rượu say.
Em có biết đâu đời vắng lạnh,
Lạnh buồn như ngọn gió heo may.
Môi em đượm sặc mùi nho tươi,
Đôi má em hồng chúm nụ cười,
Đôi mắt em say màu sáng lạn,
Trán em để lỏng làn tóc rơi.
Tuy môi em uống, lòng anh say,
Lời em càng nói càng chua cay
Anh muốn van em đừng nói nữa,
Lệ buồn sẽ nhỏ trong đêm nay.
IV
Hãy xếp lại muôn vàn ân ái
Đừng trách nhau, đừng ái ngại nhau,
Thuyền yêu không ghé bến sầu
Như đêm thiếu phụ bên lầu không trăng.
Hãy như chiếc sao băng băng mãi
Để lòng buồn, buồn mãi không thôi.
…………..
Trong Thi nhân Việt Nam, nhà thơ Lưu Trọng Lư được đánh giá cao với
những bài thơ nổi tiếng như: Nắng Mới, Tiếng Thu, Thơ Sầu Rụng, Một Mùa Đông,
Giang Hồ, Còn Chi Nữa, Thú Đau Thương, Chiều Cổ… Trong đó bài thơ Một Mùa Đông
kể lại một câu chuyện tình thơ mộng nhưng dang dở của thi sĩ với nhà điêu khắc
Điềm Phùng Thị.
Bài thơ Một Mùa Đông gồm có 4 trường đoạn, đã đi vào nhạc của các
nhạc sĩ Phạm Đình Chương, Trần Quang Lộc, Y Vân, Anh Bằng, Hoàng Thanh Tâm, với
những lời nhạc quen thuộc: Đôi mắt em lặng buồn nhìn thôi mà chẳng nói… Ca khúc
nổi tiếng nhất được phổ từ bài thơ này là Mắt Buồn của nhạc sĩ Phạm Đình
Chương,
Nhà thơ Lưu Trọng Lư thuộc thế hệ mở đầu của phong trào Thơ Mới.
Những bài thơ mang âm hưởng trữ tình lãng mạn, thanh thoát, giàu nhạc điệu của
ông, được công chúng đương thời nồng nhiệt chào đón.
Nhân vật chính trong bài thơ Một Mùa Đông là Điềm Phùng Thị, có tên
thật là Phùng Thị Cúc. Bà là nhà điêu khắc nổi tiếng trên thế giới, được bầu là
Viện sĩ Thông tấn Viện Hàn lâm khoa học, văn học và nghệ thuật châu Âu. Bà được
đưa vào danh sách những tài năng lớn của nghệ thuật thế kỷ XX trong từ điển
Larousse.
Phùng Thị Cúc sinh ngày 18/8/1920 tại làng Châu Ê, xã Thủy Bằng,
ven đô Huế, quê nội ở xã Bùi Xá, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Bà là con ông
Phùng Duy Cẩn từng làm quan triều Nguyễn, có thời làm tham công chỉ huy việc
xây lăng Khải Định. Mồ côi mẹ từ lúc 3 tuổi, bà theo cha sống ở Tây Nguyên. 6 tuổi
đã theo cha sống khắp các tỉnh vùng cao nguyên trung phần ròng rã 9 năm, rồi
mới về Huế học Trường Đồng Khánh.
Mãi đến ngoài 40 tuổi, bà mới đến với nghệ thuật điêu khắc. Vào năm
46 tuổi, bà có cuộc triển lãm đầu tiên và được công chúng Pháp chào đón nồng
hậu. 36 tác phẩm điêu khắc của bà được đặt khắp lãnh thổ nước Pháp. Tên tuổi
của Điềm Phùng Thị đã nổi danh khắp châu Âu. Những năm cuối đời bà quay về sống
ở quê hương và đã mất ở Huế năm 2002.
nhacxua.vn
