Lâm Tắc Từ (1785 –
1850) là một vị quan nhà Thanh ở thế kỷ XIX rất coi trọng giáo dục gia đình đối
với con cái. Đến năm 50 tuổi, ông đã viết tác phẩm "10 điều vô ích"
như một bản gia huấn để lại cho con cháu.
Bức họa của Lâm
Tắc Từ (năm 1843)
Lâm Tắc Từ đem những thứ mà mọi người coi là có ích, phân tích và đưa ra ranh
giới. Cũng có nghĩa là, nếu không đáp ứng được điều kiện nào đó thì một số sự
tình vốn xem ra là có ích lại có thể trở thành vô ích.
"10 điều vô ích" này chính là tiêu chuẩn tu dưỡng của bản thân Lâm Tắc Từ, cũng là nguyên tắc giáo dục con cái của ông, đồng thời tác phẩm cũng lưu lại nhiều bài học giáo dục bổ ích cho hậu thế:
.
1. Tâm địa bất thiện, phong thủy vô ích
Nếu tâm địa không thiện lương, thế thì dẫu có coi trọng phong thủy đến mấy cũng không có tác dụng.
2. Bất hiếu cha mẹ, thờ Thần vô ích
Nếu không hiếu thuận với cha mẹ, thì dẫu thờ phụng Thần linh như thế nào đi nữa cũng không có tác dụng.
.
3. Anh em bất hòa, kết giao vô ích
Nếu quan hệ giữa anh em không tốt, thì kết giao với bạn bè bên ngoài dẫu nhiều thế nào đi nữa cũng vô dụng.
4. Hành vi bất chính, đọc sách vô ích
Lời nói, việc làm của một người mà không đoan chính thì dẫu đọc sách nhiều thế nào chăng nữa cũng không thay đổi được khí chất, cũng là vô dụng.
.
5. Tâm thái cao ngạo, học rộng vô ích
Nếu một người mà tâm thái cao ngạo, tự cao tự đại, không nghe lọt tai những ý kiến bất đồng, thế thì dẫu có học rộng như thế nào chăng nữa cũng là vô ích.
6. Làm việc ương bướng, thông minh vô ích
Nếu một người làm việc mà cứ khăng khăng cố chấp với ý kiến thiên lệch của mình, không coi trọng đạo lý, dẫu có thông minh thế nào đi nữa cũng vô ích mà thôi, người này sẽ rất khó hợp tác, càng không thể kết giao được với những người hữu duyên, người tốt.
.
7. Thời vận không đủ, vọng cầu vô ích
Nếu thời cơ còn chưa đến, dẫu có cố sức mong cầu gắng gượng thế nào đi nữa cũng vô dụng. Do đó, vừa phải kiên trì sự việc của mình,vừa phải biết thuận theo tự nhiên, như vậy mới mong mọi việc êm ấm, tốt đẹp.
8. Lấy tiền của người, bố thí vô ích
Nếu một người thông qua các phương thức không chính đáng để có được tiền tài, thế thì dẫu có đem số tiền đó đi làm những việc thiện cũng là vô ích.
Ví như đem tiền tham ô đi công đức, xây chùa, đúc chuông... thì cũng chẳng có công đức gì, khi cái tâm bất thiện còn chưa thay đổi. Thế nên, Phật gia có giảng: Sám hối diệt tội. Hối lỗi, quy chính cái tâm rồi, thì bố thí, làm việc thiện mới là chân thiện, mới có công đức.
.
9. Không giữ nguyên khí, thuốc thang vô ích
Nếu một người không quí tiếc giữ gìn thân thể mình, thường thức đêm hoặc làm những việc không lợi cho sức khỏe, tổn thương nguyên khí, sau đó có thuốc thang tốt ra sao, nhiều thế nào đi nữa cũng không đổi lại được một cơ thể và tinh thần mạnh khỏe.
10. Dâm ác phóng túng, âm đức vô ích
Nếu một người sống phóng túng xa xỉ, hoang dâm vô độ, thì dẫu làm rất nhiều việc thiện, tích nhiều âm đức cũng vô ích.
Ví như kiếm tiền bất chính từ tham nhũng, cho vay nặng lãi, bảo kê, đòi nợ thuê, đâm thuê chém mướn; hoặc vung tiền vào những món hàng hiệu, những chốn ăn chơi sa đọa, thì dẫu có dùng bao nhiêu tiền của để hành thiện tích âm đức cũng vô ích, vì đó chỉ là chiếc mặt nạ che đậy cái tâm xấu ác buông thả phóng túng mà thôi, về căn bản chưa khởi lên thiện niệm, chưa có thay đổi về bản chất.
"10 điều vô ích" này chính là tiêu chuẩn tu dưỡng của bản thân Lâm Tắc Từ, cũng là nguyên tắc giáo dục con cái của ông, đồng thời tác phẩm cũng lưu lại nhiều bài học giáo dục bổ ích cho hậu thế:
.
1. Tâm địa bất thiện, phong thủy vô ích
Nếu tâm địa không thiện lương, thế thì dẫu có coi trọng phong thủy đến mấy cũng không có tác dụng.
2. Bất hiếu cha mẹ, thờ Thần vô ích
Nếu không hiếu thuận với cha mẹ, thì dẫu thờ phụng Thần linh như thế nào đi nữa cũng không có tác dụng.
.
3. Anh em bất hòa, kết giao vô ích
Nếu quan hệ giữa anh em không tốt, thì kết giao với bạn bè bên ngoài dẫu nhiều thế nào đi nữa cũng vô dụng.
4. Hành vi bất chính, đọc sách vô ích
Lời nói, việc làm của một người mà không đoan chính thì dẫu đọc sách nhiều thế nào chăng nữa cũng không thay đổi được khí chất, cũng là vô dụng.
.
5. Tâm thái cao ngạo, học rộng vô ích
Nếu một người mà tâm thái cao ngạo, tự cao tự đại, không nghe lọt tai những ý kiến bất đồng, thế thì dẫu có học rộng như thế nào chăng nữa cũng là vô ích.
6. Làm việc ương bướng, thông minh vô ích
Nếu một người làm việc mà cứ khăng khăng cố chấp với ý kiến thiên lệch của mình, không coi trọng đạo lý, dẫu có thông minh thế nào đi nữa cũng vô ích mà thôi, người này sẽ rất khó hợp tác, càng không thể kết giao được với những người hữu duyên, người tốt.
.
7. Thời vận không đủ, vọng cầu vô ích
Nếu thời cơ còn chưa đến, dẫu có cố sức mong cầu gắng gượng thế nào đi nữa cũng vô dụng. Do đó, vừa phải kiên trì sự việc của mình,vừa phải biết thuận theo tự nhiên, như vậy mới mong mọi việc êm ấm, tốt đẹp.
8. Lấy tiền của người, bố thí vô ích
Nếu một người thông qua các phương thức không chính đáng để có được tiền tài, thế thì dẫu có đem số tiền đó đi làm những việc thiện cũng là vô ích.
Ví như đem tiền tham ô đi công đức, xây chùa, đúc chuông... thì cũng chẳng có công đức gì, khi cái tâm bất thiện còn chưa thay đổi. Thế nên, Phật gia có giảng: Sám hối diệt tội. Hối lỗi, quy chính cái tâm rồi, thì bố thí, làm việc thiện mới là chân thiện, mới có công đức.
.
9. Không giữ nguyên khí, thuốc thang vô ích
Nếu một người không quí tiếc giữ gìn thân thể mình, thường thức đêm hoặc làm những việc không lợi cho sức khỏe, tổn thương nguyên khí, sau đó có thuốc thang tốt ra sao, nhiều thế nào đi nữa cũng không đổi lại được một cơ thể và tinh thần mạnh khỏe.
10. Dâm ác phóng túng, âm đức vô ích
Nếu một người sống phóng túng xa xỉ, hoang dâm vô độ, thì dẫu làm rất nhiều việc thiện, tích nhiều âm đức cũng vô ích.
Ví như kiếm tiền bất chính từ tham nhũng, cho vay nặng lãi, bảo kê, đòi nợ thuê, đâm thuê chém mướn; hoặc vung tiền vào những món hàng hiệu, những chốn ăn chơi sa đọa, thì dẫu có dùng bao nhiêu tiền của để hành thiện tích âm đức cũng vô ích, vì đó chỉ là chiếc mặt nạ che đậy cái tâm xấu ác buông thả phóng túng mà thôi, về căn bản chưa khởi lên thiện niệm, chưa có thay đổi về bản chất.
Lâm Tắc Từ giám sát việc đốt thuốc phiện.
Trung Hòa
