10 HỘI CHỨNG Y KHOA MANG TÊN NHÂN VẬT TRONG VĂN HỌC

Hội chứng là một tập hợp các dấu hiệu và triệu chứng bệnh có mối tương quan với nhau và thường là một bệnh cụ thể hoặc một rối loạn. Dưới đây giới thiệu tới độc giả 10 hội chứng được đặt theo tên các nhân vật văn học.

 

1. Hội chứng Rapunzel

Đây là một hội chứng được đặt theo tên một nàng công chúa xinh đẹp với mái tóc dài, vàng mượt trong truyện cổ tích anh em nhà Grimm. Trong truyện, nàng công chúa bị mắc kẹt trên đỉnh một toà tháp cao đã thả mái tóc dài xuống để hoàng tử leo lên cứu mình. Về mặt y học, hội chứng này gọi là trichobezoar (thể kết của tóc), tình trạng hiếm gặp này được đặc trưng bởi sự tắc nghẽn đường ruột do ăn tóc và xảy ra chủ yếu ở những bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh trichotillomania, một tình trạng tâm lý biểu hiện thôi thúc người bệnh nhổ tóc và ăn không kiểm soát. Bệnh nhân thường trình bày cho bác sĩ triệu chứng đau bụng, buồn nôn và ói mửa. Các triệu chứng khác của hội chứng Rapunzel bao gồm đầy bụng, giảm sự thèm ăn, giảm cân, táo bón hoặc tiêu chảy.

 

2. Hội chứng Othello

Hội chứng này được đặt theo tên một nhân vật nổi tiếng trong kịch của Shakespeare bởi hành động sát hại vợ của mình trong cơn ghen tuông. Cũng được gọi là ghen tuông ảo tưởng. Hội chứng mô tả niềm tin của một người rằng người bạn đời của họ không chung thủy; và do đó sẽ đưa ra những lời buộc tội không có căn cứ để kết tội vợ hoặc chồng của mình. Càng ngày người bị nghi ngờ sẽ chịu đựng những đau đớn về tinh thần, mất tự do và có thể bị chịu đựng bạo lực.

 

3. Hội chứng Lady Windermere

Được đặt theo tên người phụ nữ hoạt bát nhưng tỉ mỉ, khó tính, từ vở kịch của Oscar Wilde. Bệnh phổi do vi khuẩn này biểu hiện các triệu chứng như ho dai dẳng, khó thở và thờ ơ; và thường được điều trị bằng kháng sinh mạnh và thuốc chống lao.

 

4. Hội chứng Peter Pan

Là hội chứng đặt theo tên của một cậu bé không chịu lớn, Peter Pan – một nhận vật do nhà văn JM Barrie sáng tạo nên. Những người mắc hội chứng này thể hiện sự ‘non nớt’ trong hầu hết các lĩnh vực của cuộc sống. Họ trốn tránh trách nhiệm, phản đối các chuẩn mực chung được chấp nhận. Và thường tập trung nhiều vào tưởng tượng hơn là cuộc sống thực tế.

 

5. Hội chứng Mowgli

Được đặt theo tên của nhân vật chính trong tác phẩm ‘Cậu bé rừng xanh’ của Rudyard Kipling . Hội chứng này được sử dụng để mô tả những đứa trẻ có đặc điểm tinh thần và/hoặc thể chất yếu, đặc biệt là những trẻ phải chịu đựng những căng thẳng rất lớn do sự thờ ơ và lạm dụng của cha mẹ. Nó cũng được dùng để chỉ những đứa trẻ lớn lên mà không chịu ảnh hưởng giáo dục của con người, chẳng hạn như những đứa trẻ được cho là bị bỏ rơi và được nuôi dưỡng bởi động vật hoang dã.

 

6. Hội chứng Cinderella

Hội chứng được đặt theo tên nàng Lọ Lem – Cinderella của Charles Perrault. Đây là nhân vật cổ tích đã được Disney chuyển thể thành phim hoạt hình. Trong tâm lý học, con nuôi hoặc con riêng đôi khi có thể được quan sát là có hội chứng này. Những người con này sẽ dựng lên những câu chuyện kỳ ​​quặc về cách họ bị lạm dụng, ngược đãi và/hoặc bị bỏ rơi bởi mẹ nuôi, mẹ kế hay cha dượng của họ.

 

7. Hội chứng Pickwickian

Được đặt theo tên của một cậu bé phàm ăn rất béo, tên là Joe Pickwick, một nhân vật trong cuốn tiểu thuyết đầu tiên của Charles Dickens. Về mặt y học được gọi là hội chứng giảm thông khí do béo phì. Tình trạng y tế này liên quan đến sự kết hợp của béo phì quá mức và ngưng thở khi ngủ. Đây là một rối loạn đe dọa tính mạng được đặc trưng bởi sự gián đoạn nhịp thở lặp đi lặp lại trong khi ngủ.

 

8. Hội chứng Huckleberry Finn

Hội chứng được đặt theo tên một nhân vật phiêu lưu nổi tiếng được tạo ra bởi nhà văn Mark Twain. Nhân vật Huckleberry Finn bị bố bỏ rơi và không nhận thức được trách nhiệm của mình. Tâm lý học cho rằng, người có hội chứng này từ khi còn nhỏ đã luôn cố gắng trốn tránh trách nhiệm, lớn lên sẽ thay đổi bạn bè, công việc, không có sự ổn định trong cuộc sống. Đây có thể là một có chế tự vệ cho bản thân vì từ bé không được cha mẹ công nhận năng lực hoặc bị chối bỏ, dẫn tới trẻ có biểu hiện trầm cảm và tự hạ thấp bản thân mình.

 

9. Hội chứng Dorian Gray

Được đặt theo tên của nhân vật trong tiểu thuyết của Oscar Wilde, kể về một chàng trai trẻ đẹp, không muốn già đi. Hội chứng mô tả những người quá quan trọng về ngoại hình hoàn hảo mặc dù không có bất kỳ khiếm khuyết. Họ gặp khó khăn trong việc đối phó với sự lão hóa. Do đó, họ cố gắng ‘bám lấy tuổi trẻ’ của họ bằng cách phụ thuộc nhiều vào các kỹ thuật thẩm mỹ và sản phẩm làm đẹp.

 

10. Hội chứng ‘Alice ở xứ sở thần tiên’

Được đặt theo tên của nhân vật nữ chính trong tác phẩm nổi tiếng nhất của Lewis Carroll. Rối loạn thần kinh này là tình trạng trong đó một người nhìn thấy bị biến dạng hình ảnh, nhận thấy các bộ phận của cơ thể hoặc bất kỳ đối tượng nào khác đã bị thay đổi hình dạng, kích thước. Mặc dù, nó liên quan nhất với chứng đau nửa đầu, nó cũng có thể là dấu hiệu của bệnh động kinh, nhiễm trùng tăng bạch cầu đơn nhân hoặc dùng thuốc gây ảo giác.

 

Faculty of Medicine

Cuộc đời bất tử của Henrietta Lacks

 

CUỘC ĐỜI BẤT TỬ CỦA HENRIETTA LACKS

 

Tôi bị cuốn hút bởi cuốn sách của Rebecca Skloot vì nó rất khác biệt so với những cuốn sách khoa học phổ thông khác mà tôi đã đọc trước khi đến Oxford. Bao gồm khoa học, đạo đức và tiểu sử, Cuộc đời bất tử của Henrietta Lacks vừa là một câu chuyện hấp dẫn vừa là một cuốn sách về y học.

 

Henrietta Lacks là một phụ nữ Mỹ gốc Phi qua đời năm 1951 vì ung thư cổ tử cung. Trong quá trình điều trị ung thư, một mẫu mô khối u của bà đã được lưu giữ và sử dụng cho mục đích nghiên cứu khoa học mà không có sự đồng ý của bà, và gia đình bà không hề biết điều này cho đến năm 1975.

Những tế bào này là nguồn gốc của dòng tế bào HeLa, dòng tế bào vẫn được sử dụng cho nghiên cứu y học ngày nay và đã đóng góp vào việc nghiên cứu ung thư, thử nghiệm thẩm mỹ và phát triển vắc-xin bại liệt. Trong nhiều thập kỷ, tế bào HeLa được ca ngợi là mấu chốt của những đột phá nối tiếp đột phá. Thế nhưng, bản thân Henrietta lại bị lãng quên.

 

Cuốn sách theo chân hành trình khám phá của tác giả khi bà tìm hiểu thêm về dòng tế bào, tác động của việc thương mại hóa tế bào của Henrietta đối với gia đình còn sống của bà, và quan trọng nhất là về chính Henrietta Lacks. Điều này thực sự khiến tôi suy ngẫm về những con người trong suốt lịch sử mà nếu không có họ, những tiến bộ khoa học sẽ không thể đạt được, và liệu họ có đồng tình với điều đó hay thậm chí có nhận thức được điều đó hay không.

 

Các vấn đề liên quan đến sự đồng thuận, quyền riêng tư và quyền sở hữu đã được nêu ra liên quan đến cách thức luật pháp thay đổi, suy nghĩ và cảm xúc của gia đình Lacks, và thảo luận về các trường hợp tương tự về thương mại hóa mô người. Liệu một thứ từng là một phần của chúng ta - một tế bào, mô hoặc cơ quan - có nên thuộc về chúng ta sau khi nó bị lấy ra khỏi cơ thể?

 

Tôi nghĩ một trong những khía cạnh quan trọng nhất của cuốn sách này là nó vượt ra ngoài phạm vi một danh sách các sự kiện y khoa đơn thuần, thay vào đó giới thiệu chúng ta với những người chịu ảnh hưởng của khoa học.

Mặc dù cuốn sách thảo luận về tác động của tế bào HeLa đối với y học, bệnh ung thư của Henrietta và cách tế bào HeLa đạt được sự bất tử, điều tôi thực sự học được từ cuốn sách này là rất nhiều quyết định mà bác sĩ đưa ra đều có ý nghĩa đạo đức.

 

Bài viết của Lizzie (Y học)

 

 

NGUYỄN, MỘT NGÔI SAO KỸ THUẬT Y SINH

Cựu sinh viên Bách Khoa có tên trong "ngôi đền sáng chế" Hoa Kỳ, trở thành "ngôi sao" của trường đại học Mỹ,

"Nguyễn, một ngôi sao kỹ thuật y sinh" là tựa đề một bài viết vừa được đăng trên trang chủ của trường Đại học Connecticut.

PGS, TS Nguyễn Đức Thành sinh năm 1984, anh từng là cựu học sinh chuyên Lý (A2) Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, thành phố Đà Nẵng, cựu sinh viên lớp Tài năng Vật lý kỹ thuật K47, Đại học Bách Khoa, Hà Nội.

Tốt nghiệp đại học, anh Thành nhận học bổng và tiếp tục học lên tiến sĩ chuyên ngành cơ khí và kỹ thuật hàng không tại Đại học Princeton, Hoa Kỳ. Sau đó, anh bén duyên lại với ngành công nghệ y sinh và học tiếp chương trình sau tiến sĩ tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), Hoa Kỳ.

Tốt nghiệp năm 2015, tiến sĩ Thành tới Đại học Connecticut giảng dạy và trở thành phó giáo sư tại Khoa Kỹ thuật Cơ khí và Kỹ thuật Y sinh kể năm 2016 tới nay.

Mang về hàng chục triệu USD cho trường đại học Mỹ với các nghiên cứu tiên phong trong lĩnh vực.

Song song với hoạt động giảng dạy, PGS. TS. Nguyễn Đức Thành cũng điều hành một phòng thí nghiệm của riêng mình tại Đại học Connecticut, với 21 nhân sự tập trung nghiên cứu trong lĩnh vực y sinh, vật liệu sinh học, công nghệ vi mô và nano.

Một trong những nghiên cứu mới nhất của PGS. TS. Nguyễn Đức Thành liên quan đến các miếng dán vi kim, có khả năng phân phối nhiều loại thuốc và vaccine vào cơ thể người theo những khoảng thời gian được lập trình.

Miếng dán này được anh phát triển dựa trên 2 bằng sáng chế mang tên mình. Nó có kích thước chỉ nhỏ bằng đầu ngón tay cái, nhưng đóng gói trên bề mặt hàng trăm mũi kim nhỏ như chân tóc. Các vi kim này được làm bằng một vật liệu giống như chỉ tự tiêu sinh học. Bên trong đó lại chứa các hạt thuốc hoặc vaccine nên có thể giải phóng từ từ vào cơ thể người.

Miếng dán vi kim tự tiêu hủy sinh học, một trong những phát minh của PGS. TS. Nguyễn Đức Thành gây được tiếng vang trên thế giới.

Ngoài ra, các vi kim đã được thiết kế để chỉ xâm nhập lớp biểu bì trên của da, nơi chứa rất nhiều tế bào miễn dịch phản ứng với kháng nguyên vắc-xin, khiến hiệu quả của vắc-xin được tăng lên so với các liều tiêm bắp thông thường. Bởi các mũi kim không chạm tới khu vực chứa dây thần kinh, miếng dán sẽ không gây đau và rất thân thiện với trẻ em.

Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) quyết định tài trợ 1,5 triệu USD cho dự án này của PGS. TS. Nguyễn Đức Thành. Bên cạnh đó là khoản tài trợ 2,1 triệu USD cho một nghiên cứu khác của anh, liên quan đến phát minh thúc đẩy quá trình tự lành của xương trong cơ thể.

"Xương ở hầu hết các bộ phận của cơ thể đều có khả năng tự tái tạo, nhưng khi bạn gặp phải chấn thương xương nặng, với các vết gãy lớn và dài, cơ thể cần được hỗ trợ để tái tạo", PGS. TS. Nguyễn Đức Thành giải thích.

Để hỗ trợ cơ thể làm điều đó, anh đã phát minh ra một hệ thống giàn giáo sinh học, có thể bọc lấy phần xương gãy, tạo ra các kích thích bằng điện làm tăng tốc quá trình liền lại của xương.

Trước đó, một hệ thống tương tự cũng đã giúp PGS. TS. Nguyễn Đức Thành nhận được gần 2 triệu USD tài trợ từ NIH, nhắm đến việc thúc đẩy liền sụn ở các khớp của bệnh nhân bị viêm hoặc thoái hóa đầu gối.

Anh cũng đã nhận 2,16 triệu USD từ NIH để nghiên cứu một công nghệ miếng dán siêu âm phân hủy sinh học, cho phép mở hàng rào máu não để đưa thuốc điều trị ung thư từ mạch máu vào bên trong não bộ.

"Bộ não của chúng ta có một lớp màng tế bào bảo vệ rất chắc chắn, bao bọc não để không gì (ngoại trừ máu) có thể xuyên qua lớp màng này vào não. Lớp màng này giúp bảo vệ tối đa bộ não người trước các virus, vi khuẩn và độc tố, nhưng lại là trở ngại rất lớn khi cần đưa thuốc điều trị bệnh vào đây", PGS. TS. Nguyễn Đức Thành cho biết.

"Chúng tôi đang nghiên cứu giải pháp cho vấn đề đó bằng việc phát minh ra các thiết bị có thể cấy ghép vào não, phát sóng siêu âm để tạo nên sự thẩm thấu nhất thời của thuốc qua lớp màng này, và rồi tự tiêu hủy một cách an toàn, không cần có phẫu thuật xâm lấn để lấy thiết bị này ra khỏi não, gây nguy hiểm cho bộ phận quan trọng này của cơ thể người".

 

Theo Đại học Connecticut, tất cả các nghiên cứu của PGS. TS. Nguyễn Đức Thành đều có tính đột phá cao. Đó là lý do một mình anh có thể thu hút tới 9,5 triệu USD từ nguồn tài trợ của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ.

PGS. TS. Nguyễn Đức Thành đã nhận được rất nhiều giải thưởng danh giá trong những năm gần đây. Có thể kể đến như:

- Giải thưởng "Người mở đường" cho các nhà nghiên cứu trẻ của Viện Sức khỏe quốc gia Mỹ (năm 2017),

- Kỹ sư trẻ xuất sắc do Hiệp hội Kỹ sư chế tạo Mỹ bầu chọn (năm 2018),

- Nhà đổi mới trẻ xuất sắc U35 Châu Á - Thái Bình Dương do tạp chí MIT Technology Review bầu chọn (năm 2019),

- Nhà nghiên cứu trẻ xuất sắc trong lĩnh vực y học tái tạo (năm 2020),

- Nhà nghiên cứu trẻ xuất sắc do tạp chí đầu ngành về vật liệu sinh học Journal of Biomaterials bầu chọn (năm 2022).

 

"Những đột phá của Nguyễn đã mang lại nhiều giải thưởng, hơn 20 bằng sáng chế đã được cấp và đang chờ cấp, và giúp anh được kết nạp vào Viện Hàn lâm Nhà phát minh Quốc gia Hoa Kỳ", Đại học Connecticut cho biết.

Được bầu chọn vào Viện Hàn lâm Nhà phát minh Quốc gia Hoa Kỳ (NAI) là cột mốc mà PGS. TS. Nguyễn Đức Thành vừa đạt được vào đầu năm 2024. NAI có thể được ví như "ngôi đền" của các nhà phát minh, sáng chế ở Hoa Kỳ.

"Các thành viên cao cấp của NAI là các giảng viên, nhà khoa học và quản trị viên tích cực từ các Viện thành viên của NAI, những người đã chứng minh được sự đổi mới đáng chú ý trong việc tạo ra các công nghệ đã mang lại hoặc mong muốn mang lại tác động thực sự đến phúc lợi của xã hội. 

Họ cũng ngày càng thành công với các bằng sáng chế được cấp mới và thương mại hóa, đồng thời có các hoạt động giáo dục và cố vấn cho thế hệ nhà phát minh tiếp theo", NAI cho biết.

 

Tại Đại học Connecticut, PGS. TS. Nguyễn Đức Thành đang điều hành một phòng thí nghiệm của riêng mình, hỗ trợ hơn 21 người, bao gồm 11 nghiên cứu sinh sau tiến sĩ và 10 nghiên cứu sinh tiến sĩ, trong đó có 4 nhà nghiên cứu người Việt.

 

 

Mặc dù làm việc chủ yếu tại Mỹ, PGS. TS. Nguyễn Đức Thành cũng luôn tranh thủ nhiều dịp công tác để về Việt Nam, tham gia thỉnh giảng, báo cáo khoa học và tư vấn hướng nghiệp cho sinh viên tại nhiều trường đại học trong nước.

"Khác với mảng công nghệ thông tin, công nghệ y sinh là lĩnh vực đòi hỏi tính đa ngành rất lớn. Nó liên quan cùng lúc tới nhiều lĩnh vực như vật lý, hóa học, vật liệu, máy tính, sinh học, y học… 

Ngoài vấn đề nhân lực, lĩnh vực này cũng cần đầu tư rất lớn về máy móc, trang thiết bị và cần cả một ngành công nghiệp phụ trợ đi cùng để có thể thương mại hóa sản phẩm sau khi hoàn thiện khâu nghiên cứu", anh nói.

Nếu nhìn vào 3 "cột trụ" liên quan tới việc phát triển ngành công nghệ y sinh là con người, hạ tầng máy móc và ngành công nghiệp hỗ trợ, với nền kinh tế đang hội nhập và phát triển mạnh mẽ, Việt Nam có thể giải quyết được những đòi hỏi của hai yếu tố sau. 

Song về nhân lực công nghệ y sinh, cột trụ quan trọng nhất, cần phải có một chiến lược đầu tư, phát triển bài bản, lâu dài.

 

"Ở Việt Nam cho tới nay, theo tôi quan sát, mới chỉ có một vài đơn vị đào tạo ngành này, số lượng chỉ đếm trên đầu ngón tay. Dù thế, nếu nói về một cơ sở đào tạo bài bản, quy mô và tiêu chuẩn quốc tế về công nghệ y sinh thì chúng ta chưa có. 

So với các nước, trình độ nhân lực của Việt Nam ở mảng này còn rất khiêm tốn", PGS. TS. Nguyễn Đức Thành chia sẻ. Anh bày tỏ hy vọng sẽ khơi dậy được sự quan tâm nhiều hơn của các bạn sinh viên trẻ với lĩnh vực công nghệ y sinh.

"Riêng phòng thí nghiệm của tôi lúc nào cũng rộng mở nếu có các bạn sinh viên Việt Nam thích thú đi theo hướng nghiên cứu này. Trong phòng thí nghiệm hiện tại cũng có rất nhiều bạn Việt Nam, các bạn làm việc rất tốt, chăm chỉ và thông minh.

Tôi nghĩ lĩnh vực y sinh hiện được đầu tư rất lớn vì ai cũng thấy được ảnh hưởng của dịch bệnh, thấy được sự cần thiết của công nghệ để giúp giải quyết được những dịch bệnh này. Đấy là cơ hội lớn cho các bạn trẻ, đặc biệt là các bạn trẻ ở Việt Nam", PGS. TS. Nguyễn Đức Thành cho biết.

Ảnh:

1. PGS. TS. Nguyễn Đức Thành nói chuyện ở Đại học Duy Tân

2. Tại Đại học Connecticut, PGS. TS. Nguyễn Đức Thành đang điều hành một phòng thí nghiệm của riêng mình, hỗ trợ hơn 21 người, bao gồm 11 nghiên cứu sinh sau tiến sĩ và 10 nghiên cứu sinh tiến sĩ, trong đó có 4 nhà nghiên cứu người Việt

Thanh Long, Nguồn: Uconn, Medicalxpress, Nguyenresearchgroup