Đèn kéo quân

 Sự tích đèn kéo quân

  

Ngày xưa Lục Đức - chàng nông dân nghèo hiếu thảo. Một hôm nằm mơ thấy Thái Thượng Lão Quân dạy cách làm đèn. Tỉnh giấc, chàng cùng mẹ chọn thân trúc trắng cùng giấy màu để làm. Khi xong đèn thì rằm tháng Tám cũng vừa đến, hai mẹ con đem dâng vua.

Nhà vua xem, thấy chiếc đền vừa lạ, vừa nhiều màu sắc. Khi vua hỏi ý nghĩa của chiếc đèn, Lục Đức tâu rằng: "Thưa bệ hạ, thân trúc ở giữa đèn là biểu hiện trục khôn, cái chong chóng quay sáu mặt biểu tượng cho cá tính con người: thương, ghét, giận, buồn, vui, hờn. Chong chóng quay luôn cũng nhờ ánh đèn soi sáng, cũng như con người tốt lành cũng nhờ đạo đức. Sáu mặt của chiếc đèn làm bằng giấy tươi sáng biểu hiện tính cách của con người".

Vua truyền đem đèn cho dân chúng cùng xem. Đèn đốt lên hiện màu sắc rực rỡ chuyển động với hình ảnh vua, quan, người, ngựa nối đuôi nhau. Vua ban thưởng cho mẹ con Lục Đức rất hậu.

Từ đó, mỗi khi đến Tết Trung thu, nhớ lại sự tích người con hiếu thảo Lục Đức, dân chúng đua nhau bắt chước chàng làm những chiếc đèn màu rực rỡ gọi là đèn kéo quân.

Đèn kéo quân luôn gắn liền với tuổi thơ. Trẻ em nào cũng từng được ông bà, cha mẹ làm hoặc mua cho một cây đèn chơi vào lễ giông giăng. Các hình rối có sức lôi cuốn trẻ thơ rất lớn, khiến các em nhỏ tò mò thích thú. Bên cây đèn luôn có ánh mắt tròn xoe háo hức và tiếng cười đùa giòn tan.

Đêm Trung Thu, thiếu nhi sẽ rước đèn kéo quân dưới ánh trăng thanh, xúng xính trong bộ áo quần mới. Tay trong tay, trong tiếng trống tùng tùng, cùng hát khúc đồng dao Đèn kéo quân và bài hát Lồng đèn kéo quân.

Ở các khu đô thị nhất là Hà Nội, từ xưa đã có khá nhiều nơi bán đèn kéo quân như phố Hàng Mã, Hàng Gai, Hàng Trống, Lương Văn Can…Ở các làng quê thì các nhà tự làm.

Thời nay mỗi dịp tết Trung Thu, các tụ điểm vui chơi ở nước ta đều treo đèn kéo quân chào đón thiếu nhi.

Trung thu 2011 diễn ra từ ngày 9 đến 12-9, tại Trung tâm triển lãm văn hoá nghệ thuật Việt Nam. Chiếc đèn có chiều cao 3,17m, chiều ngang 2,17m được làm từ chất liệu mây tre, do các nghệ nhân làng Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, Hà Nội thực hiện. Chiếc đèn này trị giá khoảng 20 triệu đồng, nặng 8kg.

Chiếc đèn kéo quân trưng bày tại triển lãm

Đặc biệt mấy năm gần đây có nhiều nơi làm những cây đèn khổng lồ như :

Năm 2004 TP.Hồ Chí Minh      

Cây đèn kéo quân lớn nhất tại lễ hội Vui trung thu đặt tại khu công viên 30-4 (góc Pasteur-Lê Duẩn)  có đường kính 5m, cao 6m, được thiết kế theo nguyên lý của một đèn kéo quân truyền thống. Các hình ảnh được chuyển động liên tục bằng hệ thống chiếu sáng mỹ thuật cao. 

Cây đèn đặt tại khu công viên 30-4 TP. Hồ Chí Minh 

Năm 2006 cây đèn làm tại làng Đàn Viên, Thanh Oai, Hà Tây  

Cây đèn cao tới 6,5m, đường kính 2,56m. Sử dụng tới 70m vải xa tanh, trọng lượng của đèn nặng 3.000kg. chỉ cần một cây nến lớn là đèn quay được vận tốc quay khoảng 15 - 20 vòng/ phút.

Cây đèn này được đưa lên trưng bày ở Nhà văn hóa tỉnh Hà Tây, tại Cung văn hóa thiếu nhi Hà Nội và đã được ghi vào sách kỷ lục Guiness Việt Nam.

Cây đèn làm tại làng Đàn Viên, Thanh Oai, Hà Tây

Năm 2007 Khu du lịch Văn hóa Suối Tiên TPHCM với bộ đèn kéo quân Phước-Lộc-Thọ, trong đó cây đèn Lộc cao nhất tới 7,5m, đường kính 2,6m.

Cây đèn tại Khu du lịch Văn hóa Suối Tiên TPHCM

Năm 2008 Đèn Kéo Quân TP Hồ Chí Minh

Kích thước đèn hình khối trụ, cao 7,5m đường kính 9,6m. Trọng lượng toàn phần đèn là 3 tấn, trong đó phần quay của đèn chiếm trọng lượng 1 tấn. Chất liệu bằng thép và những tấm hiflex. Trưng bày tại Đường Hoa Nguyễn Huệ, từ ngày 05/02 - 10/02/2008 (29 tháng chạp đến mùng 4 Tết). 

Cây đèn keo quân tại đường hoa Nguyễn Huệ TP.Hồ chí minh

2010 Đèn Kéo Quân Tết trung thu TP.Thanh Hoá 

Chiếc đèn chiều cao chưa tính đế là 10,5m, đường kính đáy rộng 9,6m. Chiếc đèn kéo quân này được làm từ khung thép, vải bạt, đảm bảo được hình dáng của chiếc đèn kéo quân truyền thống,

Chiều ngày 22.9.2010 Trung tâm Guinness đã quyết định công nhận chiếc đèn kéo quân này đạt kỷ lục Guinness Việt Nam (lớn hơn chiếc đèn kéo quân trước đó do TP.Hà Nội thực hiện). 

Đèn kéo quân kỷ lục trong đêm hội trung thu 2010 

tại Khu tưởng niệm Hồ Chủ Tịch Thanh Hóa

2010 Cây đèn nhà thờ Giáo xứ Chính Tòa Thanh Hoá. 

Đèn do những giáo dân của Giáo xứ Chính Toà Thanh Hoá tự thiết kế và lắp đặt tại khuôn viên nhà thờ Giáo xứ Chính Tòa Thanh Hoá.từ 20/12/2010. Với chiều cao 13 m (chưa tính chân đế), đường kính 10,5m.

Cây đèn nhà thờ Giáo xứ Chính Tòa Thanh Hoá

Năm 2011 cây đèn tại Bình Phước, khu vực Đồng Xoài.

Ảnh cây đèn ban đêm tại khu vực Đồng Xoài.

Năm 2012  Chiếc đèn kéo quân quảng cáo khổng lồ của Trung tâm thương mại Savico MegaMall  ( Hà nội )

Savico Megamall được trang hoàng rực rỡ với chiếc đèn kéo quân khổng lồ.

Đèn kéo quân ngày càng khổng lồ hoành tráng làm cho người xem choáng ngợp, nhưng nhiều người vẫn nhớ đến cảnh nhà nhà đón tết Trung thu ấm cúng với cây đèn kéo quân nhỏ xưa thân thương đã khắc sâu vào ký ức của bao lớp người của thế kỷ trước.

ST