MỐI LIÊN HỆ GIỮA SỨC KHỎE THỂ CHẤT VÀ TINH THẦN

 

Nghiên cứu về sự phát triển của cơ thể khẳng định rõ ràng rằng sức khỏe thể chất và tinh thần có kết nối sâu sắc với nhau, với nhiều nghiên cứu cho thấy cải thiện và suy giảm ở một phạm trù có thể đưa đến cải thiện hoặc suy giảm ở phạm trù còn lại. Nhưng chính xác thì làm thế nào mà chúng ảnh hưởng lên nhau? Chính xác thì cái gì diễn ra trong cơ thể để rồi những thay đổi ở cái này lại làm thay đổi cái còn lại?

 

Để hiểu rõ tại sao sức khỏe tinh thần và thể chất lại gắn kết chặt chẽ với nhau, chúng ta cần nhớ rằng sự khác biệt giữa cả hai không quan trọng như ta tưởng. Suy nghĩ, tâm trạng và trạng thái tinh thần của chúng ta có thể khá trừu tượng và tách rời khỏi thể chất, nhưng chúng đều diễn ra là một phần của hoạt động não bộ.

 

Một ví dụ hay về quá trình tương tác của não bộ và cơ thể là một nhóm các thay đổi thể chất và tinh thần xảy ra trong suốt chu kỳ kinh nguyệt. Ngày càng có nhiều nghiên cứu chỉ ra sự thay đổi hormone trong suốt kỳ kinh nguyệt tác động không chỉ lên hệ sinh sản.

 

Sức khỏe thể chất ảnh hưởng thế nào lên sức khỏe tinh thần?

Một tương tác phức tạp giữa thể chất và tinh thần có thể kể đến là tương tác giữa estrogen và dopamine. Dopamine, còn được gọi là “hormone hạnh phúc”, gắn liền với động lực và tưởng thưởng, cũng là một số chức năng của não bộ.

Estrogen làm giảm truyền đi dopamine, giả lập hiệu ứng của một số loại thuốc chống loạn thần nhất định. Sau khi sinh, lượng estrogen giảm đột ngột khiến một số người có khả năng bị loạn thần cao hơn.

 

Đối với người mắc Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), các triệu chứng thậm chí còn tệ hơn. Nhưng với người mắc rối loạn lưỡng cực hoặc các bệnh lý khác liên quan đến loạn thần, thì nó có thể khiến các triệu chứng loạn thần được cải thiện.

Một ví dụ khác về những thay đổi hormone tác động lên sức khỏe tâm thần là tương tác estrogen và serotonin, ở một số phụ nữ, sụt giảm estrogen cuối kỳ kinh nguyệt có thể khiến sụt giảm luôn lượng serotonin trong não, góp phần gây ra bất ổn cảm xúc.

 

Hormone sinh sản không phải là những hormone duy nhất tác động lên sức khỏe tinh thần. Hormone chuyển hóa – insulin, cortisol, leptin, v.v… – cũng được chứng minh là có tác động lên hàng loạt các bệnh lý tâm thần, từ ADHD đến tâm thần phân liệt, rối loạn ăn uống.

 

Nghiên cứu chỉ ra rằng tương tác là con đường hai chiều. Các vấn đề chuyển hóa như tiểu đường, cao huyết áp hoặc thậm chí chỉ là các giai đoạn suy dinh dưỡng kéo dài có thể tạo ra những thay đổi do căng thẳng trong não bộ gây ra, dẫn đến những rối loạn khí sắc và vấn đề phát triển thần kinh. Tương tự, một số rối loạn tâm thần nhất định có thể gây căng thẳng, từ đó làm thay đổi cơ chế chuyển hóa, rồi phát triển thành các bệnh lý về chuyển hóa theo thời gian.

 

Như Trang