Đạo lý thế gian con người với ba giềng mối quan trọng là quan hệ vua tôi, cha con, vợ chồng.

 

ĐẠO LÝ THẾ GIAN CON NGƯỜI VỚI BA GIỀNG MỐI QUAN TRỌNG LÀ QUAN HỆ VUA TÔI, CHA CON, VỢ CHỒNG.

 

Văn hoá truyền thống đề xướng Tam cương, Ngũ thường, mục đích là điều tiết mối quan hệ giữa người với người, giữ cho xã hội trên dưới ổn định có trật tự, mỗi người đều hành xử trong quy phạm đạo đức tốt đẹp mà Thần ban cho con người. Khi “Tam cương” này được gìn giữ thì gia đình hoà thuận, quốc gia thái bình.

 

Những người phản đối Nho giáo thường giải thích rằng “Tam cương” chủ trương người làm Vua, làm cha và làm chồng có quyền hành tuyệt đối với bầy tôi, con hay vợ, nói gì thì người kia phải nhất nhất tuân theo.

Sự thực không phải vậy. Trong Luận Ngữ, Tề Cảnh Công hỏi Khổng Tử về chính trị, Khổng Tử đáp: “Quân quân, thần thần, phụ phụ, tử tử”. Nghĩa là: Vua cho ra vua; bầy tôi cho ra bầy tôi; cha ra cha; con ra con. Vua, tôi, cha, con đều phải làm cho trọn đạo, tận tâm tận sức hết nghĩa vụ của mình.

 

Còn Mạnh Tử nói: Cha con có tình thân, vua tôi có cái nghĩa, vợ chồng có sự khác biệt, huynh trưởng và trẻ nhỏ có trật tự trên dưới, bạn bè thành thật tin tưởng, đây cũng chính là luân thường đạo lý.

“Phu thê hữu biệt” ở đây không hề có ý nói người chồng có quyền hành áp đảo người vợ. Trong gia đình, thuận lẽ âm dương, người nam phải gánh vác nuôi sống gia đình, như bầu trời che chở bảo hộ thê tử con cái của mình; người nữ cần nhu hòa, như đất mẹ sinh thành và giáo dưỡng con trẻ; ai làm tốt phận người ấy.

Nếu ai cũng muốn “bình đẳng” tuyệt đối, ai cũng đòi phần thắng thì gia đình tự nhiên sẽ bất hòa.

 

Ngẫm lại trong xã hội ngày nay, rất nhiều vấn đề phát sinh là do tam cương ngũ thường bị rối loạn. Quay về chuẩn mực đạo đức truyền thống, các vấn đề xã hội nhức nhối tự nhiên sẽ được hóa giải.

 

* Tam cương ngũ thường là hệ thống nguyên tắc luân lý cơ bản trong triết học Nho giáo, "Tam cương" và "Ngũ thường", có nghĩa là ba mối quan hệ chính và năm đức hạnh thường hằng mà con người phải có.

 

Kiến Thiện – Thanh Ngọc