Cái tình – Cái lý

 

CÁI TÌNH – CÁI LÝ

Cái “Lý” có nghĩa là hành vi ở bên ngoài, là cái nguyên tắc, cái luật lệ công thức ở bên ngoài.

Còn “Tình” là động cơ bên trong, cái thật lòng người đó nghĩ gì hay muốn gì.

Sống trên đời, chúng ta thường bị chi phối bởi hai khuynh hướng: Một là những luật lệ, những nguyên tắc, những qui định của cuộc đời…nó thuộc về hình thức, bề ngoài, qui định phải sống như thế. Ví dụ ta đi vào chùa phải mặc áo tràng, đi học thì mặc đồng phục, hoặc đi trên đường phải đi bên phải, v.v…

Còn cái tình là cái ý muốn - cái động cơ bên trong chúng ta. Cái này vô hình khó đánh giá được vì không ai nhìn thấy, nhưng nó lại là bản chất thật bên trong, là cái gốc sự thật. Vì vậy, thế gian cứ mãi bị phân vân, hoang mang, bối rối giữa việc nhận xét một con người.

Khi nhìn một người, ta hay nhìn cái bề ngoài, dựa vào cái nguyên tắc, quy phạm để ta đánh giá con người đó, nhưng bản chất thật không nằm ở ngoài, mà nằm ở sâu bên trong. Đó chính là cái động cơ họ sống, cái thiện chí họ ẩn sâu bên trong chứ không phải bên ngoài.

Nhưng mà khổ nổi không ai có thể nhìn được vào nội tâm ai cả, cho nên ta đành phải dựa vào cái bên ngoài để đánh giá, trong khi cái bên ngoài lại không phải cái thật, nó chỉ là bề ngoài.

Vì thế mà suốt cuộc đời của ta, ta cũng bị đánh giá sai rất nhiều. Thậm chí cả tòa án nhiều khi cũng xử sai, xử oan cho người. Cho nên, nếu chỉ dựa vào lời nói, hành vi, hình thức bên ngoài mà đánh giá thì thật sự khó, không bao giờ chính xác.

Cuộc đời này đầy oan ức chỉ vì ta cứ nhìn bên ngoài mà không thấy được động cơ bên trong.

Cho nên, chúng ta sống với cái sâu sắc, cái tri kỷ với nhau đó chính là nhìn được cái tình của nhau, tức là nhìn được trong tâm, nhìn được động cơ của nhau thì đó là hiểu về nhau một cách chính xác.

Không nên xét người, xét mình qua hành vi, luôn luôn phải tìm hiểu động cơ thực sự rồi mới đánh giá chính mình hay người nào đó là tốt hay xấu. Đây là những điều vô hình hết sức tinh tế.

Hãy coi chừng ta vẫn tự ảo vọng đặt ra một động cơ để biện minh cho những việc làm sai của mình. Vì vậy, từ bây giờ, ta làm điều gì cũng phải xét đến cái tình trước, phải làm sao cho động cơ của ta là chân chính, rồi sau đó mới tính đến cái lý, tức là hành vi bên ngoài.

Nói thì dễ nhưng đây là một bài toán khó cho suốt cả cuộc đời còn lại của mỗi người.